Froukje Jansen over wonen, delen en tot jezelf komen in de natuur

Presentatrice Froukje Jansen (47) stond op de cover van het Genoeg winternummer 2023. Binnenin kon je lezen dat Froukje verstilling vindt in de natuur: ‘Ik probeer dagelijks een uur te lopen met onze hond. Ik geniet er enorm van haar te zien rennen, en vind het fijn me deel van de natuur te voelen. Het relativeert en geeft letterlijk en figuurlijk ruimte.’ En voor dit artikel praten we verder met haar! Want er valt nog zoveel meer te vertellen over thema’s als wonen, delen en tot jezelf komen in de natuur.

Kun je wat meer vertellen over de duurzame wijk waar je woont, Schoonschip in Amsterdam?

‘Het begon met een wild idee samen met twee vrienden, om meer samen te wonen en te delen. Zij zijn toen gaan uitzoeken wat er mogelijk was in Amsterdam. De groep geïnteresseerden – allemaal bekenden van elkaar – groeide gestaag. En we werden ondertussen ook steeds serieuzer in onze ambities. Het bleek een 10-jarenplan, maar het is gelukt! We wonen nu zo’n 5 jaar met zijn allen in een soort mini-community, in Amsterdam. In totaal 47 huishoudens op 30 boten.’

Wat was jullie idee bij deze manier van wonen en leven?

‘Ons verlangen was: meer samenleven en delen en het liefst op een zo duurzaam mogelijke manier! Wij zijn natuurlijk niet de eersten die dit doen en hebben ons dan ook laten inspireren door andere woongemeenschappen, waaronder Sausalito in San Fransisco. Zelf ben ik een paar keer een tijdje in Auroville in India geweest. Een prachtige plek, maar vaak worden dit soort initiatieven bedreigd door onderlinge onenigheid over bezit. Bij Schoonschip hebben we daarom aan de voorkant hele heldere afspraken gemaakt. En dat werkt fantastisch. Mensen zijn vrij om bijvoorbeeld hun boot te verkopen als ze dat willen, maar wel aan mensen die een community om zich heen wensen.’

Op welke manier draagt jullie wijk bij aan verduurzaming?

‘Wij zijn een proeftuin voor veel technologische oplossingen. Zo hebben we bijvoorbeeld een Smartgrid, een systeem waarbij je energie met elkaar deelt. Mijn zonnepanelen bijvoorbeeld, die wekken energie op, ook als ik er niet ben en er dus geen gebruik van maak. Deze energie wordt dan gedeeld met een van de buren die het op dat moment wel nodig heeft. Zeer ingenieus!  

‘Verder zijn de huizen gebouwd van duurzame materialen, die met muren van 30cm dik heel goed geïsoleerd zijn. Ook werken we samen met Waternet om uit onze ontlasting weer energie op te wekken, hebben we een auto-deelsysteem, en sinds kort hebben we ook een moestuin samen met mensen uit de omringende wijk. Er komen steeds nieuwe initiatieven bij, heel leuk! Wat ik een grote meerwaarde vind, is dat al onze bevindingen open-source zijn. Dus als je zelf een community zou willen starten, hoef je niet alle fouten te makend die wij hebben gemaakt!’

Wat is duurzaamheid voor jou?

‘Duurzaamheid gaat voor mij in de kern over verantwoordelijkheid nemen. Voor onszelf en óók voor anderen. Als iets voor mij goed is, maar niet voor mijn omgeving, dan is dat wellicht niet de beste keuze. Zo probeer ik rekening te houden met wat voor kleding ik draag, wat ik eet en hoe ik reis. En misschien nog wel belangrijker: hoe ik denk. Alles is immers verbonden met elkaar. En geloof me, ik doe dagelijks een poging, en ben verre van perfect.

‘Ik ben niet van de klimaatpolitie en voel een allergie opkomen wanneer ik mensen tegen elkaar hoor zeggen: ‘Oh, doe jij dat nog?’ Dan wordt het maken van duurzame keuzes een nieuwe identiteit, iets waar je status aan kunt ontlenen. En dat is precies waar het niet om gaat! Natuurlijk moet je vervuilende bedrijven aanspreken op hun gedrag en heeft actievoeren zin. Maar continu wijzen naar anderen en de verantwoordelijkheid buiten jezelf leggen zorgt voor een groeiende polariteit. We zitten nu eenmaal met elkaar opgescheept, dus laten we het dan ook eens samen oplossen!’

Tekst gaat verder onder de foto.

Froukje schreef over dit thema ook een boek, ‘Duurzaamheid van binnenuit’. Hierin beargumenteert ze dat duurzaamheid niet alleen over technologische oplossingen en regelgeving gaat, maar juist ook om het herstel van de relatie tussen mens en natuur, tussen mensen onderling, en van de mens met zichzelf. Een transformatie in bewustzijn en handelen, die onze samenleving nodig heeft.

Hoe verliep jouw persoonlijke zoektocht op dit pad?

‘Als kind was ik, net als veel andere kinderen, verontrust over zure regen, het uitsterven van dieren, oorlog, dat soort zaken. Die zorg is nooit overgegaan en vormt de basis voor het werk dat ik doe. Eerst ging het meer over het agenderen ervan: duurzaamheid was toen echt nog een geitenwollensokkenthema. Inmiddels is dat gelukkig helemaal anders en probeer ik in mijn rol als presentator en dagvoorzitter te zoeken naar wat ons verbindt en hoe we ondanks tegengestelde ideeën toch een visie kunnen ontwikkelen die tegengestelde meningen overstijgt en samenbrengt. Het is een zoektocht geworden die gepaard gaat met veel zelfreflectie en ook met woede en verdriet. Bijvoorbeeld als ik lees dat de vleesconsumptie niet is afgenomen. Dat raakt mij en je moet je ook wel laten raken denk ik. Tegelijkertijd: er zijn ook al zoveel mensen heel lang bezig op de weg van verandering. En er gebeurt zo ontzettend veel wél. Ik kies ervoor me daarop te focussen.’

Wat kan er nog anders denk je, in de samenleving? Waar kunnen we verbeteren?

‘Naar elkaar leren luisteren, zou al heel veel opleveren vermoed ik! Maar ook andere mensen en de natuur meer ruimte geven, in plaats van die continue focus op onszelf. Dit geeft meer balans. Een beetje minder social media dus! We leven in een ‘ik’-tijd, heel individueel. Ik mis het ‘wij’. Alles in de natuur is nu eenmaal afhankelijk van elkaar. En wij zijn natuur. Ik hoop dat dat steeds meer gaat veranderen, het menselijk verlangen is namelijk om te verbinden.’

Hoe zoek jij de natuur op?

‘De natuur zoek ik dagelijks op. Bijvoorbeeld door naar natuurgebieden in de buurt van mijn woning te gaan. Het doet mij ontzettend goed om veel buiten te zijn en ik voel me dan ook echt deel van de natuur. Het helpt dat ik een hond heb, die laat eigenlijk mij uit. Een buitenplek midden in de natuur lijkt me heerlijk, en dan het liefst de bergen en de zee dichtbij! Wie weet, one day….’

Foto boven bericht: Roos van der Sanden. Met deze foto stond Froukje Jansen op de cover van het Genoeg winternummer 2023