Over tien jaar eten we insecten

Woensdag 12 januari zal insectendeskundige Arnold van Huis uitleggen hoe entomofagie kan helpen bij het oplossen van het wereldvoedselvraagstuk. Om het mondiale vlees-eetpatroon van 2011 te kunnen handhaven in 2050 zou de productie van vlees verdubbeld moeten zijn. De wereldbevolking is dan gegroeid van 6,8 (nu) tot 9 miljard mensen, die ook nog eens gemiddeld welvarender zijn. En er is een ijzeren wet; hoe welvarender de consument, hoe meer vlees die gaat eten. In het Westen eten we zo’n tachtig kilo vlees per persoon per jaar, in ontwikkelingslanden 25 kilo. In China heeft de stijgende welvaart de vleesconsumptie van 20 naar 50 kilo opgeschroefd. Maar de vleesproductie kán onmogelijk verdubbeld worden, om de doodeenvoudige reden dat de wereld daarvoor niet genoeg landbouwgrond heeft. Nu al wordt zeventig procent van het landbouwareaal in de wereld gebruikt om de dieren te voeren die we vervolgens opeten. En dat terwijl het areaal niet of nauwelijks meer kan groeien. De wereldbevolking in 2050 kan dus per definitie niet hetzelfde eetpatroon hebben als in 2011. Wat te doen? Iedereen vegetariër worden, is een oplossing. Maar als dat niet lukt, is het goed om over alternatieven na te denken.

Cicades als wokkels eten

Insecten eten kan een deel van de oplossing zijn. In de hele wereld zijn er naar schatting zo’n 6 miljoen soorten, daarvan zijn er 1 miljoen bekend. Iedere dag nog worden nieuwe soorten ontdekt. Er zijn 1462 eetbare soorten insecten bekend bij de FAO, de Food and Agriculture Organization. Nu al eet tachtig procent van de wereldbevolking insecten. Vooral in Zuid Amerika, Afrika en Azië. De bioloog Midas Dekkers zag op Madagascar kinderen cicades (grote, dikke vette insecten) zoeken en ze vervolgens aan een stokje rijgen en roosteren. Het zijn de wokkels en chips voor de kinderen op Madagascar.  In China zijn speciale bug-restaurants waar je je rijsttafel kunt laten garneren met meelwormen, sprinkhanen, kever­lar­ven, krekels, of bijen­larven.

Minder broeikasgassen met insecten

Kweek van insecten levert een veel efficiëntere bron van hoogwaardige eiwitten dan de ouderwetse veeteelt. Tien kilo plantaardig voer levert één kilo rundvlees op, drie kilo varkensvlees, zes kilo kip en maar liefst negen kilo sprinkhaan. Dat is goed nieuws. Met minder landbouwgrond kan méér hoogwaardig eiwit geproduceerd worden. En daar komt nog meer goed nieuws bij. Zeer recent onderzoek van het laboratorium voor Entomologie, Wageningen University, wijst uit dat de kweek van meelwormen, huiskrekels of sprinkhanen gepaard gaat met vijf tot tien keer minder uitstoot van broeikasgassen, dan de productie van een kilo varkens- en rundvlees. Bovendien blijkt dat insecten minder mest produceren en in die mest zit, vergeleken met mest van koeien en varkens, veel minder ammoniak.

Honing is insectenpoep

Landbouw- en voedingstechnisch klopt het verhaal. Alleen psychologisch is er in het Westen nog een lange weg te gaan. Het maakt niet uit aan wie je het vraagt, de meeste mensen roepen meteen: jakkes, als je begint over insecten eten. Het is een probleem van mindset. Of, zoals Midas Dekkers het eens in een interview zei: ‘Eten is gebonden aan de cultuur waarin je leeft. Het beste eten is, denken we, wat vader en moeder eten. En die hebben het weer van hun ouders. Zo verandert er nooit wat. Als je er over nadenkt, is het heel raar. Er zijn meer dan een miljoen diersoorten op aarde, en we eten hoofdzakelijk, koei­en, var­kens, kippen, schapen.’ Hij snapt de walging over entomofagie niet zo. ‘Honing is een buitengewoon soort insectenpoep, dus waarom dát wel eten en niet de bijen zelf, of de larven, dat zou toch bespottelijk zijn?’

Insectrestjes in pindakaas

En bovendien: in het Westen eten we, zonder dat we het ons realiseren, nú al gemiddeld 500 gram insecten per persoon per jaar. In pindakaas, chocolade en tomatensoep zitten insectenrestjes, die gewoon tijdens het productieproces erin gekomen zijn. En karmijnrode smarties zijn gekleurd met gemalen schildluis. Dus waarom zouden we niet de Bugslibar gaan kopen? Dat is een chocoladermuslireep met twintig procent gemalen meelwormen (larven van de Tenebrio molitor, de zwartlijvige meeltor). De Bugslibar ligt binnenkort in de winkels en is op de markt gebracht wordt door de VENIK, de Vereniging Nederlandse Insecten Kwekers. Die sector wil Nederlanders afhelpen van ‘het probleem tussen de oren’ – het idee dat insecten smerig zijn. Ze helpen ons bij het proces van wennen met producten waarin de insecten onzichtbaar verwerkt zijn. Kippenballetjes met een deel insecten bijvoorbeeld. De insectendeskundige Marcel Dicke verwacht dat over tien jaar Nederlanders insecten eten: verwerkt in producten, maar ook hele exemplaren; gewokt of gefrituurd.

Lezingenserie Insecten en Maatschappij: Elke woensdag van 20.00-22.00 uur van 12 januari tot en met 23 februari 2011. Forumgebouw (Wageningen Campus), Wageningen University, zaal C222, Droevendaalsesteeg 2, 6708 PB Wageningen.

Woensdag 12 januari. Lezing: Insecten: het vlees van de toekomst. Met Arnold van Huis (Laboratorium voor Entomologie, Wageningen University): Insecten: een oplossing voor het wereldvoedselprobleem? En Adel P. den Hartog (vroeger verbonden aan Humane Voeding, Wageningen University): Insecten, waarom wel en waarom niet gegeten? Verder: Tentoonstelling insecten eetcultuur en: Insecten delicatessen door Rijn IJssel Vakschool Wageningen.

Leuk filmpje: Marcel Dicke, insectendeskundige: Why not eat insects?