VersVoko of VoedselTeam: Houdini-truc voor boeren en consumenten

VoedselTeams heten ze in Vlaanderen, en in vijftien jaar tijd zijn er meer dan honderd van de grond gekomen. In Nederland heten ze VersVoko (Vers Voedsel Koöperatie), en is er eigenlijk nog maar één, in Amsterdam, gestart in 2009.

Groepen van minstens twaalf huishoudens kopen rechtstreeks bij de biologische boer hun verse producten

Groepen van minstens twaalf huishoudens die rechtstreeks bij de biologische boer hun verse producten kopen. Denk aan kaas van koeien, schapen of geiten, allerlei seizoensgroenten en fruit. De tussenschakels; handelaren en winkels worden tussen boer en consument weggesneden.
VersVoko-deelnemers kopen goedkoper, en boeren en telers krijgen betere prijzen voor hun producten dan van de tussenhandelaren. In Nederland probeert met name het internationale netwerk A SEED (Action for Solidarity, Equality, Environment & Diversity) samen met Omslag Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling meer VersVoko’s van de grond te krijgen.

Boer bepaalt prijs

‘We vinden het belangrijk dat voedsel over een zo klein mogelijke afstand getransporteerd wordt’, zegt Didi van Dijk, woordvoerder van A SEED. ‘Vanwege de CO2-reductie. Dat betekent: bij lokale boeren seizoensgebonden producten kopen. Geen sperzieboontjes uit Kenia. Voor VersVoko’s mag de boer de prijs bepalen. Bovendien kan hij aan ons bijvoorbeeld appels kwijt die de handel gewoonweg niet wil hebben, omdat er soms bruine vlekjes op zitten, hoewel die verder geen enkele invloed op de kwaliteit of smaak hebben. De boer moet ze anders weggooien, en nu koopt de VersVoko ze graag. Pure winst voor een boer.’

Marktmacht van supermarkten

Na de Tweede Wereldoorlog hadden we 400-duizend boeren en tuinders in Nederland, nu zijn er nog 70-duizend. De markt voor voedsel, van boer tot consument, kun je als een zandloperfiguur zien. De vele boeren vormen de brede bovenkant van de zandloper, en die tientallen miljoen Nederlandse, Duitse, Engelse en Franse consumenten vormen de onderkant. Al het voedsel dat de weg van de grond tot de mond weet af te leggen, móet door een smalle opening: de deuren van een paar grote supermarktketens. Boeren kunnen niet om dat feit heen. De marktmacht van supermarkten is zo groot dat ze zeer lage prijzen kunnen afdwingen bij boeren, de tussenhandelaren en de voedselindustrie. De boeren klagen veel, maar het helpt niet.

Verantwoord boodschappen doen

Eén op de drie boeren en tuinders wil stoppen en een kwart voelt zich werkende arme. Dat bleek uit onderzoek onder 3.000 boeren en tuinders, onlangs uitgevoerd door NCRV’s Rondom Tien, in samenwerking met LTO Nederland. Niet zelden krijgen boeren en telers voor hun producten nog niet eens de kostprijs. Ze zijn dus blij met trucs waarmee ze als een ware Houdini kunnen ontsnappen uit de zandloper. Dat is wat VersVoko’s zijn: Houdini-trucs. Al is hun functie vooral symbolisch, omdat het volume dat verhandeld wordt, ook in Vlaanderen, onvergelijkbaar veel kleiner is dan wat jaarlijks in de supermarkt verkocht wordt. Didi: ‘Het gaat er ons ook om dat consumenten door de VersVoko’s leren hoe de markt in elkaar zit. Maar ook; wanneer heeft een boer wat op het veld staan? Met dat soort kennis kunnen mensen ook in supermarkten verantwoorder boodschappen doen.’

Tweede VersVoko

In de Amsterdamse Pijp is een groep bezig een tweede VersVoko op te zetten. Ook in Rotterdam, Eindhoven, Den Haag en Tilburg zijn groepen bezig met voorbereidingen. Wie meer info wil: Didi van Dijk is bereikbaar op (020) 6682236, haar mailadres is versvoko@aseed.net.

Zaterdag 2 oktober 2010 is er een landelijke Informatiedag VersVoko’s in Wapserveen, Drenthe, zie ook de weektips.