Hoe duurzaam is thee?

Thee is na water de meest gedronken drank in Nederland. Gezond, want thee verkleint de kans op een beroerte. En makkelijk ook, want in een handomdraai maak je een grote pot waar je een middag van drinkt. Vooral groene, witte en kruidenthee heeft veel voordelen voor de gezondheid. Maar hoe duurzaam is thee?

Door: Ilse Ariëns

Er zijn naar schatting 1500 soorten thee, schrijft culinair tijdschrift Foodies. Dat verbaast niet, als je alleen al de theeschappen van een doorsnee Nederlandse supermarkt bekijkt. Toch zie je vooral veel variaties op hetzelfde: zwarte en groene thee waaraan smaakjes zijn toegevoegd. Ook vind je er allerlei drankjes die geen echte thee zijn, zoals rooibos, kamillethee of maté. Thee is na water de meest gedronken drank in Nederland. Gezond, want groene en zwarte thee verkleinen de kans op een beroerte. En makkelijk ook, want in een handomdraai maak je een grote pot waar je een middag van drinkt.

Maar hoe duurzaam is thee? ‘Echte’ thee wordt namelijk gemaakt van de bladeren van de theeplant, de Camellia sinensis. Afhankelijk van hoe de blaadjes bewerkt worden, levert dit zwarte, groene, oolong of witte thee op (of zeldzamere varianten als gele thee of pu-erhthee). Wat strikt genomen geen thee is, noemen we vaak kruidenthee, of in hippere benaming infusion. Dat laatste – infusie op z’n Nederlands – betekent ‘aftreksel van planten’. Strikt genomen is een gewone kop thee dus ook een infusie.

Uit Azië of je achtertuin

De theeplant groeit in tropische en subtropische gebieden. De zwarte, groene en witte thee die we drinken komt dan ook van ver. De grootste theeproducent ter wereld is China, gevolgd door India. Ook andere belangrijke theelanden liggen in Azië: Indonesië, Japan en Sri Lanka. En kruidenthee of infusie? Ook die maakt soms een lange reis. De rooibosplant groeit in Afrika, de matéstruik in Zuid-Amerika. Gember, veel gebruikt in kruidenthee, komt vaak uit Azië maar ook uit Zuid-Amerika. Maar de ingrediënten voor kruidenthee kunnen ook van dichtbij komen: uit Europa, Nederland of uit je eigen buurt of achtertuin. Planten die je relatief makkelijk zelf kunt kweken, zijn munt, kamille, marjolein, dropplant, salie, citroenmelisse, tijm, lavendel, bergamot en venkel. Ook in veld, berm of bos vind je allerlei planten waarvan je kruidenthee kunt trekken, zoals brandnetel en vlierbloesem.

Klimaat

Het RIVM onderzocht de klimaatimpact van honderden voedingsmiddelen en dranken. Thee scoort erg goed, net iets minder dan kraanwater. Thee doet het beter dan cola, veel beter dan sinaasappelsap en héel veel beter dan chocolademelk. Drie kwart van de klimaatimpact van thee komt van het koken van water, dus kook niet meer dan je gaat drinken. Verder geldt: hoe dichterbij, hoe duurzamer. Kruidenthee van inheemse planten is dus duurzamer dan thee uit China of India. Toch is bij thee de klimaatimpact door het transport beperkt, zegt Milieu Centraal. ‘Thee komt per boot naar Nederland, wat relatief klimaatvriendelijk is.’ Bij thee die van ver komt, spelen nog meer klimaat-issues dan alleen het transport. Voor de aanleg van theeplantages moet de oorspronkelijke vegetatie wijken. Dat betekent een achteruitgang van biodiversiteit: minder planten en minder dieren.

Onderbetaald

Thee wordt soms met machines, maar vaak ook met de hand geplukt. De arbeiders die dat doen, worden niet altijd goed behandeld. In 2019 meldde Oxfam Novib dat theeplukkers nauwelijks kunnen rondkomen. In India zijn het vooral vrouwen die dit laagbetaalde werk doen. In de hitte plukken ze urenlang de theebladeren tegen een laag stukloon. Oxfam interviewde 510 theeplukkers. De helft van hen was afhankelijk van voedselhulp van de overheid om hun gezin te kunnen voeden. Er worden programma’s opgezet om de omstandigheden van theeplukkers en kleine theeboeren te verbeteren, bijvoorbeeld door een wereldwijde organisatie als Solidaridad. Keurmerken

Keurmerken

Ook wordt via keurmerken geprobeerd de situatie te verbeteren. Om zo’n keurmerk te krijgen, moeten theemerken kunnen aantonen dat op hun plantages goed wordt omgegaan met arbeiders. Er zijn keurmerken die zowel naar mens als milieu kijken, nen giftige stoffen zoals weekmakers loslaten, zegt de Foundation. Canadese wetenschappers overgoten zakjes van nylon en PET met heet water en vonden miljarden stukjes micro- en nanodeeltjes. Er is echter geen consensus over hoe gevaarlijk dit is.

De theemerken zijn door alle commotie inmiddels echter wel wakker geschud. Ze hebben beloofd snel over te stappen op duurzame theezakjes. Het plan was daarvoor een Green Deal te ondertekenen op 1 januari 2021, maar dat is uitgesteld. Wel is op de website van Lipton al te lezen dat het bedrijf gaat overstappen op theezakjes van maïszetmeel die gecomposteerd kunnen worden. Van sommige merken is nu al duidelijk dat hun theezakjes geen plastic bevatten, zoals Pukka of Clipper, maar in veel gevallen blijft het gissen. Wil je zekerheid, gebruik dan losse thee. bijvoorbeeld UTZ en de Rainforest Alliance. Ook Fairtrade kijkt naar beide, maar legt de nadruk iets meer op de mensen. Een keurmerk dat alleen beoordeelt op milieu is EUbiologisch. Wil je precies weten welke keurmerken er zijn en wat ze toetsen, kijk dan op Keurmerkenwijzer.nl.

Plastic in je thee

Over thee en milieu is afgelopen jaren veel te doen geweest. Daarbij ging het niet om milieuschade bij de productie, maar om het theezakje. Uit Engels en Canadees onderzoek blijkt dat veel theezakjes plastic bevatten. Het eerste zakje dat onder vuur kwam te liggen, was het pyramidevormige zakje van nylon of PET, zoals het theezakje van Lipton. Maar Lipton is niet het enige merk. Vorig jaar nog troffen Engelse onderzoekers in drie van de zes onderzochte theezakjes plastic aan. Op de verpakking van dit soort zakjes staat vaak niet dat het om plastic gaat, waardoor argeloze consumenten ze bij het gft-afval gooien. Het zelf zien is lastig, omdat het soms gaat om kleine beetjes plastic die zijn verwerkt in een papieren zakje. Zakjes die bij het gft-afval terechtkomen, gaan mee in het composteringsproces. Wordt de compost later op het land verspreid, dan komen minuscule deeltjes plastic in het milieu terecht.

Het algemene advies van de afvalscheidingswijzer is dan ook dat theezakjes bij het restafval horen. Volgens de Plastic Soup Foundation is plastic in theezakjes niet alleen schadelijk voor de planeet, maar ook voor de theedrinker zelf. Door de hitte van het water breken moleculen af en kunnen giftige stoffen zoals weekmakers loslaten, zegt de Foundation. Canadese wetenschappers overgoten zakjes van nylon en PET met heet water en vonden miljarden stukjes micro- en nanodeeltjes. Er is echter geen consensus over hoe gevaarlijk dit is. De theemerken zijn door alle commotie inmiddels echter wel wakker geschud. Ze hebben beloofd snel over te stappen op duurzame theezakjes. Het plan was daarvoor een Green Deal te ondertekenen op 1 januari 2021, maar dat is uitgesteld. Wel is op de website van Lipton al te lezen dat het bedrijf gaat overstappen op theezakjes van maïszetmeel die gecomposteerd kunnen worden. Van sommige merken is nu al duidelijk dat hun theezakjes geen plastic bevatten, zoals Pukka of Clipper, maar in veel gevallen blijft het gissen. Wil je zekerheid, gebruik dan losse thee.

Conclusie

Thee hoort tot de meest duurzame dranken. De meeste milieubelasting zit in het koken van het theewater, kook het daarom afgepast. Kook bijvoorbeeld een liter en bewaar dit in een thermosfles.

Door op keurmerken te letten, help je mee aan betere omstandigheden voor boeren en plukkers, en draag je bij aan milieuvriendelijke productie. Kijk of je thee uit plasticvrije zakjes kunt kopen, of koop losse thee. Liefst biologisch. Wil je echt het állerduurzaamste kopje thee, trek dan kruidenthee van planten uit je eigen tuin of buurt.

Dit artikel van Ilse Ariëns verscheen eerder in Genoeg Magazine.

Afbeelding boven bericht: Lil Artsy via Pexels.