Arnold Heertje: politici slaan plank mis

NIEUWS – Economie

Heertje: politici slaan plank mis

 

Bezuinigingen, koopkrachtplaatjes, hypotheekrente: in de verkiezingsdebatten wordt uitsluitend gepraat over geld. Alsof economie een puur financiële aangelegenheid is. Wat is er gebeurd met de ‘crisis als kans’, bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van een duurzame en menswaardige economie?

Politici, zegt emeritus hoogleraar economie Arnold Heertje, ‘denken dat economie alleen maar over geld en groei gaat.’ Ze beseffen niet dat duurzaamheid ook een eerste levensbehoefte is van de bevolking. Hoogste tijd om het wantij te keren.

Arnold Heertje: ‘Kijk niet naar alleen onze portemonnee, maar ook naar onze leefomgeving, ja de hele aarde.’

Vooropgesteld: Heertje (1934) wil de opgave waarvoor het komende kabinet staat zeker niet onderschatten. ‘Net als in een gezin moeten de schuldproblemen van Nederland gecorrigeerd worden. Dat lukt alleen als we kijken naar ons totale bestedingspatroon. Dus niet naar alleen onze portemonnee, maar ook naar onze leefomgeving, ja de hele aarde.’

‘Gaan we op dezelfde voet verder met produceren en consumeren, dan lopen we opnieuw vast. Juist daarom verbaas ik me over het tunneldenken tijdens de verkiezingsdebatten. Daar is maar één verklaring voor: de meeste politici begrijpen niet dat duurzaamheid net zo goed voorziet in de behoeften van mensen als boter, kaas en eieren.’

Onwetendheid
‘Veel politici denken nog steeds dat economie alleen maar over geld en groei gaat. Dus hoe meer auto’s, fietsen, cd’s en mobieltjes er verkocht worden, hoe beter. Daarom hebben zij het telkens over werk, inkomen en consumeren. En nemen daarbij de op hol geslagen consumptiedrift en graaicultuur op de koop toe.’

‘Ze zien niet dat zaken als schone lucht en water, reductie van geluidshinder of het behouden van natuur en leefomgeving evenzeer van belang zijn. En dat je in de natuur niet alleen tot rust kunt komen, maar dat die natuur ook een wezenlijke functie heeft voor het leven op aarde. Nu en in de toekomst. Ik noem dat eerder onwetendheid dan kwaadwilligheid. Hoewel degenen die voortdurend nieuwe wegen willen aanleggen, natuurlijk vooral aan hun eigen portemonnee denken.’

Duurzaamheid
Om het ‘intellectuele tekort’ in de politiek het hoofd te bieden geeft Heertje regelmatig lezingen. Soms wel twee op een dag en voor zeer uiteenlopende gezelschappen:’Afgelopen week sprak ik voor driehonderd medewerkers van ABN-Amro, voor directeuren van woningcorporaties en op een school in Almelo.’

‘Kern van mijn betoog is telkens: de economie komt pas écht tot bloei door investeringen en innovatie in duurzaamheid. Zo zouden we alle woningen in Nederland duurzaam kunnen renoveren. Dat is profijtelijk voor alles en iedereen: overheid, bedrijfsleven, werkgelegenheid en vooral: burgers. Want het individualiseren van de energieproductie per woning, brengt de oplossing letterlijk dichter bij huis.

‘Het leuke is dat ik overal instemmende reacties oproep. Blijkbaar heeft de bevolking iets in de gaten wat de politiek niet ziet, laat staan oppakt. Met uitzondering van GroenLinks. Mevrouw Halsema toont zich wel een voorstander van het vergroenen van de economie. Helaas is dit idee in mijn eigen partij, de PvdA, ondergesneeuwd door praatjes over overheidstekort en koopkracht.’

Mondiaal
moneyToch is Heertje niet somber over de toekomst. Hij heeft hoge verwachtingen van zowel mondiale ontwikkelingen als initiatieven uit de samenleving.

‘Over het buitenland wordt in de debatten opvallend weinig gesproken. Toch staat de vergroening van de economie in de Verenigde Staten, Frankrijk en zelfs China hoog op de mondiale politieke agenda.’

‘Reken maar dat president Obama na de ramp in de Golf van Mexico de regelgeving rond olieboringen gaat aanpakken. Hopelijk komt daardoor een einde aan de onverantwoorde praktijken waarmee Texaanse oliebaronnen zichzelf verrijken ten koste van de rijkdom van de aarde.’

‘Maar dat Nederland een dergelijke ramp nodig heeft om de ogen van Nederlandse politici te openen voor de échte economie, vind ik te cynisch. Eigenlijk zou de ramp in de Golf van Mexico genoeg moeten zijn om alle politici wakker te schudden.’

Wantij
Stemvakje‘Ik sluit ook niet uit dat een nieuw kabinet dat bestaat uit wijze geesten het wantij in het economisch denken kan keren. Ik denk aan zwaargewichten als Alexander Rinnooy Kan en Hans Wijers (beiden D66), Herman Wijffels (CDA), Pieter Winsemius (VVD) en Femke Halsema. Stuk voor stuk mensen met een groen hart. Herman Wijffels stond in de Duurzame Top 100 van Trouw op de eerste plaats [samen met Pieter Winsemius – red.] en Wouter Bos noemde hem “de beste premier die Nederland nooit had”. Misschien kan ook dát overheidstekort nog verholpen worden.’

Actie
Behalve overheden en ondernemingen kunnen ten slotte ook individuele burgens hun steentje bijdragen, denkt Heertje: ‘Internet is daar een prachtig medium voor. Als je vroeger een misstand signaleerde, moest je de straat op met een protestbord. Tegenwoordig roep je met medestanders een website in het leven, waarmee je in een mum van tijd de hele wereld bereikt. Ik zie mensen dat steeds meer doen. En terecht, want onze betrokkenheid en mondigheid mogen best verder gaan dan een bezoekje aan het stemlokaal.’

Leonard Groenveld