Red de grutto (en de Afrikaanse boer)

Grutto’s kunnen nauwelijks meer kuikens grootbrengen in de Nederlandse weilanden. Ze vliegen eerder terug naar Afrika en eten daar de rijstvelden leeg. Zo zorgt onze zuivelproductie ongewild voor honger onder Afrikaanse boeren, ontdekten Groningse onderzoekers.

Vroeger vlogen grutto’s pas in augustus terug naar Afrika, maar nu doen ze dat veel vroeger, soms al eind juni. De Afrikaanse boeren hebben dan net hun rijst ingezaaid, die steeds vaker door grutto’s van het veld wordt gegeten. Onderzoekers Jos Hooijmeijer en Haije Valkema van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekten dat enkele weken geleden tijdens een expeditie naar Senegal. Daar zagen ze half augustus al duizenden grutto’s op de rijstvelden. Hooijmeijer: ‘Tijdens het werk werden we letterlijk dagelijks aangeklampt door wanhopige rijstboeren. Zij zien de vogels de afgelopen twintig jaar steeds vroeger terugkeren uit Nederland.’

Het is al langer bekend dat veranderingen in de melkveehouderij een bedreiging zijn voor weidevogels. Om de productie te verhogen worden graslanden sterk ontwaterd, zwaar bemest, geëgaliseerd en ingezaaid met steeds grassoorten die steeds vroeger in het voorjaar kunnen worden gemaaid. Weilanden zijn veel droger dan vroeger en minder rijk aan kruiden en insecten. Meer dan 80% van grutto’s zien tegenwoordig hun broedpoging mislukken en vertrekt vroegtijdig uit Nederland. In het productiegrasland vinden ze lastiger een veilige plek voor hun nest. Weten ze toch jongen uit het ei te krijgen, dan kunnen die moeilijk aan voedsel komen. De weidevogels halen normaal gesproken met hun lange snavel wormen uit de grond. In droge weilanden lukt ze dat niet omdat de bodem te hard is.

De Vogelbescherming voert al langere tijd actie om de weilanden weer natter te maken en rijker aan bloemen en dieren. Met de actie Red de Rijke Weide probeert de vogelbescherming weidevogels als de scholekster, de tureluur en natuurlijk de grutto er weer bovenop te helpen. Het Groningse onderzoek laat zien dat vogels redden in dit geval ook mensen redden betekent.