Veertig dagen onverpakt – week 7

Het zit erop, de meest ingrijpende vastenuitdaging die ik afgelopen jaren ben aangegaan. Honderd procent verpakkingsvrij boodschappen doen, is onhaalbaar, heb ik gemerkt. Maar het goede nieuws is: er kan meer dan je denkt.

Vanaf aswoensdag 10 februari probeerde ik tot aan Pasen het aantal verpakkingen te verminderen. Ik bouwde het op van groenten en fruit, tot aan shampoo en schoonmaakmiddel. Afgelopen week was het streven om zo dicht mogelijk bij honderd procent verpakkingsvrij te komen. Het kostte moeite, maar het is me gelukt om elke dag een bijna verpakkingsvrije warme maaltijd op tafel te zetten.

Beperk jezelf

 

Normaal gesproken sla ik mijn kookschriftje open, zoek voor een paar dagen wat recepten uit en noteer de ingrediënten op mijn boodschappenlijstje. Waar we op dat moment zin in hebben bepaalt wat we eten. De keuze is enorm, want juist dankzij slimme verpakkingen kun je met één bezoek aan de supermarkt ongeveer alles op tafel toveren wat er op de wereld te krijgen is. Ik kan op elk moment beschikken over kokos uit Indonesië, tomaten uit Italië en sinaasappels uit Spanje, omdat ze in een blikje, een sauspot of een drankverpakking zitten. Afgelopen week beperkte ik mezelf. Het kookschrift bleef dicht en liet ik het menu bepalen door wat verpakkingsvrij te krijgen was. Dat was wel even wennen, want normaal eten we hier veel rijst en pasta. Nu aten we warme maaltijden met aardappelen of brood.

Maak het zelf

 

Ik was nooit zo van de kant-en-klaar maaltijden, maar een fabriekssoepje, boemboe of pastasaus uit een pot had ik altijd wel in huis. Tijdens mijn veertig dagen ben ik nog veel meer zelf gaan maken. In het begin vond ik dat best een klus, maar na een paar weken werd het bakken van koekjes, het maken van cruesli en het maken van eigen broodbeleg een routinewerkje. Maar belangrijker nog: zelfgemaakt blijkt in veel gevallen lekkerder. Het is trouwens niet zo dat je bij zelf maken geen verpakkingen hebt. Bak je bijvoorbeeld je eigen koekjes en crackers, dan heb je daar bijna altijd wel ingrediënten voor nodig die je niet onverpakt kunt kopen, zoals zout en suiker. Maar de hoeveelheid verpakkingsmateriaal valt in het niet bij wat je aan papier en plastic weggooit als je kant-en-klaar koopt. In ons gezin waar iedereen druk is met werk of studie zit er overigens wel een grens aan het zelf maken. Eigen bouillon trekken of onze eigen pasta maken is gewoonweg niet haalbaar.

Kies de goede winkels

 

Ik kon in mijn eigen supermarkt zonder problemen groenten, fruit, kaas en brood kopen zonder verpakking. Maar een lezeres schreef me dat het in haar supermarkt niet lukte. Alles is daar in plastic verpakt, tot de appels aan toe. Tijdens mijn veertig dagen onverpakt bouwde ik een netwerkje op van winkeltjes waar ze niet moeilijk deden over zelf meegebrachte bakjes en zakjes. De markt bleek een goede plek, maar ook de Turkse groentenboer, de warme bakker, de kaasboer en de biowinkel. Ik verruilde de huishoudzaak waar alles in blisterverpakkingen zit voor een winkel waar je keukengerei, kaarsen en zeep los kunt kopen. Nu is dat voor mij wat makkelijker omdat ik in een stad woon, de lezeres die me het bericht stuurde woont in een dorp. Moet ik 15 kilometer met de auto rijden om onverpakte te kunnen inkopen, vroeg ze zich af. Dat lijkt me niet. In haar geval zou ik binnen die supermarkt kijken wat de beste keuze is: grootverpakkingen kopen en basisingrediënten.

Neem je eigen verpakkingen mee

 

Per 1 januari mogen winkeliers geen gratis plastic tassen meer weggeven. Je neemt dus sowieso al je eigen tas mee als je boodschappen gaat doen. Vanaf nu zitten daar bij mij standaard een paar herbruikbare verpakkingen in: zakjes voor broodjes en groenten en fruit, een paar plastic bakjes voor noten en olijven en een kaasdoek. Lijkt veel, maar alles is superlicht en klein opvouwbaar. Ga ik naar de stad, dan neem ik wat schone katoenen zakjes of kleine tasjes mee. Daar kunnen kwestbare spullen in die winkels normaal gesproken in vloeipapier wikkelen, zoals kaarsen of serviesgoed. Maar die tasjes zijn ook handig voor kledingstukken die je schoon wilt houden en wilt beschermen. Heb je geen speciale herbruikbare verpakkingen, dan kun je kijken of je de verpakkingen die je meekrijgt meerdere keren kunt gebruiken. Een koffie- en theewinkel in mijn stad werkt bijvoorbeeld met stevige papieren zakjes die je telkens opnieuw kunt laten vullen.

Eet uit de buurt

 

Mijn veertig dagen onverpakt vielen in de meest ongunstige tijd van het jaar. Ik heb namelijk ook een moestuintje waar ik ‘s zomers onverpakte groenten vandaan haal. Voordat ons gezin dat tuintje kreeg, hadden we een groenten- en fruitabonnement bij een bedrijfje uit de buurt. Mijn collega Michiel Bussink schreef voor de Genoeg-reeks het boek ‘Eten uit de buurt.’ Daarin houdt hij een pleidooi voor lokale voedselproductie. Hij eet uit zijn eigen moestuin, haalt zijn meel bij de molenaar, zijn vlees bij boer Berrie. Dat scheelt niet alleen verpakking, maar ook transport. Aardappelen uit eigen tuin of van de boer hebben geen stevige plastic verpakking nodig omdat ze geen lange reis hoeven af te leggen. Komkommers uit de buurt kunnen zonder houdbaarheidsverlengend plastic jasje omdat ze veel sneller op je bord liggen. Een andere collega van Genoeg is Annemiek van Deurssen. Ook zij verbouwt haar eigen groenten en maakt daar eenvoudige maar lekkere gerechten mee. Het bijzondere is dat ze weinig geld heeft, een niet zo sterk lichaam en een klein achtertuintje. Het is heel inspirerend te lezen dat ze ondanks dat toch voor een groot deel zelfvoorzienend kan zijn. Annemiek was trouwens ook mijn raadgeefster op het gebied van verpakkingsvrij poetsen en wassen.

***

Ik begon mijn veertig dagen onverpakt omdat ik voor het tijdschrift Genoeg meerdere keren had geschreven over herbruikbare verpakkingen, verpakkingsvrije winkels, plasticsoep en mensen die leven zonder afval. Een steeds grotere groep mensen heeft er blijkbaar moeite mee zakkenvol afval aan de straat te zetten, mooie verpakkingen die maar heel kort meegaan voordat ze weer vernietigd worden. Er komt een tegenbeweging op gang, heel klein, maar groeiend. In mijn stad Leiden wordt gecrowdfund voor een verpakkingsvrije winkel. Drie Leidse onderneemsters begonnen een actie voor herbruikbare groenten- en fruitzakjes. En in ons buurtwinkelcentrum zie ik sinds begin dit jaar bijna iedereen met eigen boodschappentassen lopen. Honderd procent verpakkingsvrij zal niet lukken, maar wat meer verpakkingsbewust, daar heb ik alle vertrouwen in.