Verspilling door overprecisie in datums

Sommige levensmiddelen met een Tenminste Houdbaar-Tot-datum specificeren onnodig een jaar, maand én dag: overprecisie die tot verspilling leidt.

Auteur: Martin van der Gaag in Genoeg Herfst 2023.

Verschil TGT en THT

Houdbaarheidsdatums zorgen voor allerlei verwarring. Niet iedereen weet bijvoorbeeld het verschil tussen de Te Gebruiken Tot-datum (TGT, op risicovol bedervende artikelen uit de koeling, negeren hiervan is risicovol) en de Tenminste Houdbaar Tot-datum (THT, liberale omgang hiermee is ongevaarlijk, zie Genoeg 110). Veel mensen lezen daardoor álle houdbaarheidsdata als “hierna weggooien”, wat veel onnodige verspilling op van bruikbare, ongevaarlijke producten met THT oplevert. Wat niet meehelpt is de soms overdreven precieze datumvermelding.

Dit moet vermeld worden

Volgens het ‘Handboek etikettering van levensmiddelen’ (NVWA) hoeven alleen dag en maand vermeld te worden op een product dat korter dan 3 maanden houdbaar is; het jaar mag vermeld. Op tussen de 3 tot 18 maanden houdbare producten hoeven alleen maand en jaar vermeld, en op langer dan 18 maanden houdbare producten hoeft zelfs alleen het jaar vermeld te worden. De reden is hoogstwaarschijnlijk: verspilling voorkomen.

Pot appelmoes

De afgebeelde pot appelmoes heeft bijvoorbeeld terecht een THT van ‘2018’. Mits ongeopend zal appelmoes ook veel langer dan 18 maanden na productie en ver na 2018 veilig eetbaar zijn. Stel de pot is gevuld op 10/6/2016 en de fabrikant garandeert de kwaliteit voor 2 jaar. Een houdbaarheidsdatum van ‘10/6/2018’ of ‘6/2018’ kan dan suggereren dat de eetbaarheid op een bepaalde dag of maand aankomt, waardoor menigeen op 11 juni respectievelijk 1 juli 2018 denkt: weggooien. Door alleen ‘2018’ te vermelden gebeurt hetzelfde pas op 1 januari 2019, terwijl de daadwerkelijke kwaliteitsachteruitgang van de appelmoes tussen 1 juli en 31 december 2018 maar weinig mensen opvalt. Een minder precieze datum leidt dus tot minder snel weggooien.

Overprecisie

Er zijn echter flink wat lang houdbare levensmiddelen waarop vrij preciese datumaanduidingen met dag, maand én jaar worden geprint. Dit etiket van een blik lychees maakt het wel erg bont: de kwaliteit veranderde niet ineens van 31/12/2007 op 1/1/2008 – terwijl die datumprecisie dat wel suggereert. Bovendien is de datum hier niet met een kloknauwkeurige matrixprinter opgebracht, maar vast in het etiketontwerp opgenomen. Die etiketten worden in enorme voorraden vooraf gedrukt, en naarmate de lychee-inbliktijd verstrijkt zou de houdbaarheid van nieuwe blikken bij die gelijkblijvende etiketdatum dus feitelijk steeds korter worden. Dat is natuurlijk onzin.

Iets andere verwarring ontstaat bij producten waarop wel een gedetailleerde datumcode staat, maar die geen houdbaarheidsdatum is (zoals op het hier afgebeelde schoonmaakmiddel “15:11 10/9/2020”). Het gaat dan om de productie- of verpakkingsdatum, om productiefouten achteraf te kunnen identificeren. Die is bij aankoop natuurlijk per definitie ‘overschreden’, want voorbij. Als het etiket niets zegt over productbederf of verval – wat bij levensmiddelen zelden voorkomt – dan is het een productiedatum, die je kunt negeren.

Ook een foto of vraag? Stuur hem door!

Vragen over en foto’s van (veel te precieze) data zijn welkom via overdedatum@genoeg.nl. Op verzoek geeft de auteur een presentatie over houdbaarheid en bederf bij jou in de buurt.

Afbeelding boven artikel: Pexels