Over de datum: fruit

Gevaarlijk fruitbederf is goed te zien en te ruiken. Vooral verstandig bewaren is belangrijk. Houd appels, peren, bananen en perziken uit de buurt van ander fruit. Ze versnellen de rijping ervan.

Door: Martin van der Gaag

Soorten fruit

Vers fruit is een lekker en gezond tussendoortje. Het bevat veel water en dus weinig energie, maar ons lichaam haalt er makkelijk wat suikers en vitaminen uit. Fruit koop je vers, gedroogd, geconfijt, als jam (zie Genoeg 94), in blik (Genoeg 91) of in potten. Hier bespreken we vers fruit. Tomaten, courgettes, aubergines en peulvruchten zijn botanisch gezien ook fruit, maar noemen we groenten. Het bederf verloopt bij allemaal hetzelfde: hoe steviger de vrucht en hoe dikker de schil, hoe minder snel het fruit bederft.

Te gebruiken tot

Voorgesneden fruitstukjes hebben een Te Gebruiken Tot (TGT)-datum op de verpakking. Mits gekoeld bewaard (4-7°C) zijn ze tot dan veilig. Op die nattige stukjes kunnen veel bacteriën groeien – en ze kunnen gevaarlijk bederven. Eet ze niet na de TGT en gebruik ze liever meteen na aankoop. Op ongesneden fruit hoeft geen houdbaarheidsaanduiding te staan. Je kunt gevaarlijk bederf daarvan namelijk goed herkennen. Vers fruit geurt weinig of aangenaam zoet. Rotting, schimmel of vieze geur betekenen allemaal: niet opeten.

Rottende fruitdelen zitten vol bacteriën en moet je weggooien. Uit hard fruit zoals appels of peren kun je die veilig wegsnijden. Rotte plekken voorkom je door fruit droog te bewaren én voorzichtig te behandelen. Door stoten kan fruit kneuzen, en de (wegsnijdbare) beurse plekken gaan sneller rotten. Beschimmeld fruit is foute boel: weggooien. Schimmels groeien snel door de hele vrucht, dus alleen de plek met zichtbaar schimmelpluis ruim wegsnijden, helpt niet. Rotting en schimmel steken bovendien ander fruit aan, dus verwijder het tijdig.

Sommige harde fruitsoorten, zoals bananen en sinaasappels, kunnen alleen last hebben van lelijke plekjes op de schil en prima eetbaar zijn. Snijd minder mooi fruit dus eerst open, schil het eventueel en zoek naar verkleuring. Snijd dat weg. De rest is eetbaar. Klassiek is de bruin geworden banaan: hij oogt onsmakelijk, maar is niet ongezond en kan heel lekker zijn. Bijna alle fruit kan bovendien rimpelig uitdrogen, ook dat is gewoon eetbaar.

Fruitmand
Bananen kun je beter apart bewaren, ze versnellen de rijping van ander fruit. Foto: PhotoMIX Company via Pexels.

Hoe te bewaren

Alle fruit kun je (lang) invriezen. Zonder vriezer bewaar je het standaard koel, droog en donker, met tussenruimte en niet in plastic. Bijvoorbeeld in manden of kratten in een koele kelder of schuur. De koelkast hoeft niet altijd (appels, onrijp fruit), maar vooral zachte fruitsoorten zoals aardbeien, bessen, bramen en frambozen blijven (beschermd in papier) daarin wel veel langer houdbaar. Exotisch fruit (bananen, mango’s, ananas) gaat juist achteruit in de koelkast: bewaar dat op kamertemperatuur. Fruit mét kroontje of steeltje is bovendien langer houdbaar dan zonder. Appels, bananen, peren en perziken produceren ethyleengas, dat rijping bevordert. Leg hen dus uit de buurt van andere vruchten (en vazen met bloemen). Wil je dit fruit juist sneller laten rijpen, zoals groene bananen? Stop ze dan in een papieren zak, zo rijpen ze sneller.

Fruitrestjes zonder schimmel over? Die kunnen gepureerd met gist wijn worden. In de winter lusten merels graag fruitrestjes, in alle andere jaargetijden de kippen. Is het fruit te ver heen? Dan kan het naar de composthoop.

Dit artikel van Martin van der Gaag verscheen eerder in Genoeg Magazine. Een vraag of tip voor Over de datum? Stuur hem naar overdedatum@genoeg.nl.

Bewaarwijzer tegen voedselverspilling

Op de website van het Voedingscentrum kon je al geruime tijd checken hoe en hoe lang je voedsel kunt bewaren. Sinds kort is er ook een Bewaarwijzer app voor op je telefoon. Een handig hulpmiddel om voedselverspilling te voorkomen.

Verspilling

Ondanks jarenlange campagnes gooien we nog steeds ontzettend veel voedsel weg. Eerder deze maand meldde Nieuwsuur dat een derde van al het geproduceerde voedsel in de vuilnisbak verdwijnt. Het gaat om 5 miljoen kilo per dag, zoveel als in een rij vrachtwagens naar Spanje en weer terug. Vaak wordt gedacht dat het fabrieken en supermarkten zijn die grote bergen onverkoopbare producten doordraaien. Maar de grootste verspillers zijn we zelf: de consumenten die enorme hoeveelheden etensresten, oud brood en ‘over de datum’-producten weggooien.

Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit pleitte vorig jaar voor het schrappen van de THT-vermelding op producten. De afkorting staat voor ‘ten minste houdbaar tot’, maar veel consumenten interpreteren het als een uiterste houdbaarheidsdatum. Ze gooien het product na die datum weg, terwijl dat niet altijd nodig is. THT staat bijvoorbeeld op rijst of pasta, producten die zeer lang houdbaar zijn. Op bederfelijke producten staat een TGT-datum (te gebruiken tot). De TGT-datum is de laatste dag waarop het nog veilig is om het product te eten.

Op de fruitschaal blijft een appel 3 tot 7 dagen goed, in de koelkast 2 tot 4 weken

Verse, onverpakte producten zoals groenten, fruit, vlees, brood, vis, noten en kaas hebben vaak geen houdbaarheidsdatum. In de Bewaarwijzer van het Voedingscentrum kun je opzoeken hoe lang je deze producten kunt bewaren en hoe je ze het best bewaart. Het advies is uitgebreid. Zo zie je dat je een appel in de koelkast veel langer kunt bewaren dan op de fruitschaal: 2 tot 4 weken in plaats van 3 tot 7 dagen. De Bewaarwijzer vertelt je ook hoe je kunt merken of een product niet goed meer is. De Bewaarwijzer is er ook voor verpakte producten. Hoe lang kun je zo’n product bijvoorbeeld bewaren als de verpakking is geopend?

App downloaden

Nieuw is dat de online Bewaarwijzer nu beschikbaar is als ‘progressive web-app’ voor de mobiele telefoon. Dat werkt simpel. Je gaat naar www.voedingscentrum.nl/bewaarwijzer en zoekt een product op. Je krijgt dan de optie de Bewaarwijzer toe te voegen aan het startscherm van je mobiele telefoon. De volgende keer kun je op het Bewaarwijzer-icoontje drukken en een product naar keuze invoeren. Deze web-app neemt – anders dan een app die je moet downloaden – geen geheugen van je mobiele telefoon in beslag. En je hoeft hem niet te updaten.

Too Good To Go

Wist je dat er nog een app is tegen voedselverspilling? Met de app Too Good To Go kun je dagelijks checken welke restaurants of winkels voedsel over hebben. Je kunt dit eten met flinke korting kopen. Wat je krijgt, is afhankelijk van wat er die dag overblijft. Iedere bestelling is dus een verrassing. Meestal haal je jouw maaltijd of voedingspakket op rond sluitingstijd.

Over de datum

Genoegredacteur Martin van deer Gaag schrijft elk kwartaal voor magazine Genoeg een aflevering van de rubriek ‘Over de datum‘, over de werkelijke houdbaarheidsdatum van voeding. Een aantal afleveringen zijn ook online te lezen.

Afbeelding: Unsplash