Auteur: Sanne Simons

Greenwashing – of groenwassen – is de laatste tijd veel in het nieuws. Bij deze term gaat het om het maken van misleidende of ongefundeerde beweringen over de milieuprestaties van een bedrijf. Kortom: organisaties en bedrijven die beweren dat ze ‘groen’ zijn, maar dat in de praktijk niet zijn. Deze misleidende communicatie kan consumenten verwarren en kan écht groene en bewuste keuzes in de weg staan. Dus waar kun je als consument op letten?

Hoeveel komt greenwashing voor?

Greenwashing komt waarschijnlijk meer voor dan je denkt. Uit een studie uit 2020 van de Europese Commissie blijkt dat de helft van alle milieuclaims in de EU vaag, misleidend of ongegrond is.

Een bekend voorbeeld van bedrijven die aan greenwashing doen, zijn vliegtuigmaatschappijen. Bijvoorbeeld als ze klanten misleiden door hen te laten betalen voor een ‘CO2-neutrale vlucht’. Zo loopt er ook een zaak tegen KLM vanwege reclames en claims over duurzaam vliegen (spoiler alert: dat bestaat niet). En beweerde luchtvaartmaatschappij Ryanair zonder onderbouwing dat ze de minst vervuilende maatschappij van Europa zouden zijn.

Naast greenwashing, zijn er meerdere vormen van het doen val valse of misleidende claims. Zoals verschillende vormen van ‘colorwashing’. Denk aan pink- of rainbowwashing, waarbij wordt gedaan alsof een bedrijf supporter is van de LHBTI+ beweging, terwijl er binnen het bedrijf niets of te weinig wordt gedaan voor de LHBTI+ rechten.

Consumenten beschermen

Als consument heb je recht op eerlijke informatie over o.a. duurzaamheid. Bedrijven mogen geen vage, algemene woorden gebruiken die misleidend zijn. Toch wordt dit dus veel gedaan, en worden consumenten nog onvoldoende beschermd tegen greenwashing. De Europese Commissie wil dan ook dat dit vanaf 2024 strenger wordt aangepakt met bijvoorbeeld boetes voor greenwashing, zo staat in de nieuwe richtlijnen van de EU. Maar zover is het voorlopig nog niet.

Waar kun je op letten bij greenwashing?

Waar kun je tot die tijd op letten, om niet in de val en gladde praatjes van vervuilende bedrijven te trappen? Het belangrijkste is: wees kritisch, en vraag waar nodig verduidelijking of advies. Je hebt als consument het recht op duidelijke en eerlijke informatie. Een paar tips om greenwashing tegen te gaan:

• Transparantie

Een duurzaam merk is open en eerlijk. Dat betekent transparante communicatie die eenvoudig te vinden is. Bijvoorbeeld op de website van het bedrijf of van een product. Het gaat dan om transparantie over de milieuvriendelijke aspecten van het bedrijf, maar óók over de aspecten die misschien nog te wensen over laten. Is een bedrijf hier eerlijk over? Of probeert het feiten en gegevens te verdoezelen?

• Een goed verhaal

De meeste duurzame bedrijven en ondernemingen vertellen een (duurzaam) verhaal. Je kunt dit vaak vinden op hun website, bijvoorbeeld op ‘over ons’-pagina’s of onder een kopje als ‘duurzaamheid’. Als een merk duurzaamheid hoog in het vaandel heeft zitten – of liever nog in de kern van de onderneming – dan zul je dit verhaal makkelijk kunnen vinden. En dan zal het ook echt een eerlijk verhaal zijn, en niet een verhaal vol vage begrippen en onduidelijke beweringen. Let daarbij op algemene (en dus misleidende) termen als ‘groen’, ‘milieuvriendelijk’ en ‘CO2-neutraal’.

• Cijfers

Duurzame merken en organisaties zullen eerlijke, realistische cijfers delen. Over hun producten, hun impact én over het productieproces. Je kunt hierop letten en er informatie over vinden op de website, of bij het (einde)product. Bijvoorbeeld: een verzorgingsproduct dat voor 100 procent uit natuurlijke producten bestaat, of een kledingstuk dat voor 75 procent uit gerecyclede stof bestaat. Dat is volledige informatie, die je als consument ook kunt controleren. Bijvoorbeeld door het label of de ingrediëntenlijst te bekijken. Zijn de cijfers duidelijk voor jou als consument? Of moet je ernaar opzoek en staan ze vol met vage, misleidende termen?

• De ‘supply chain’

Een groot deel van de duurzaamheid van een bedrijf hangt samen met de productie. Duurzame bedrijven zijn dan ook niet alleen bezig met hun communicatie naar de consument, maar ook naar de leveranciers en iedereen die betrokken is bij het productieproces. Is een bedrijf hier open en eerlijk over? Met wie werken zij samen, en hebben deze organisaties of bedrijven ook een duurzaamheid-statement? 

• Nu, niet pas later

Is een bedrijf nú goed bezig, of hebben ze mooie plannen voor de toekomst? In dat tweede geval heb je er nu nog niks aan als consument. Veel bedrijven willen ‘meer doen met duurzaamheid’ en maken plannen. Naar de consument toe moeten ze dan duidelijk maken dat het om plannen voor de toekomst gaat, en moeten ze transparant zijn over de realistische stappen die ze zetten. Ze mogen dus ook geen valse beloften doen over een ‘groenere toekomst’, als ze dit niet hard kunnen maken. Dit is belangrijk als je in zee gaat met een bedrijf of als je een product afneemt. Let op vage beweringen als ‘een groene toekomst’, ‘onze duurzame doelen’, enzovoort.

Twijfel je bij de groene praatjes van een bedrijf? Een handige richtlijn kan zijn: als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat waarschijnlijk ook! Je kunt een bedrijf altijd om opheldering of meer informatie vragen. Of maak een melding bij de ACM Consuwijzer.

Afbeelding boven bericht: Alena Koval via pexels. Afbeelding in tekst: Monstera Production via pexels.