Auteur: Sanne Simons

Bijdragen aan een groene wereld? Een update uit het Genoeg-bos

Posted on by Sanne Simons

Wist je dat er een Genoeg-bos bestaat? In dit bos van 1,6 hectare komt steeds meer groen waarvan kan worden gegeten én geoogst. Met de principes van een voedselbos wordt er gewerkt aan een klimaatbestendig bos met veel biodiversiteit. Voor de toekomst. Wil jij ook bijdragen aan een groenere wereld? Dat kan! Door een kleine donatie te doen steun je dit bos en kan het weer verder groeien. Wij zullen regelmatig delen hoe het in het Genoeg-bos groeit en bloeit, zodat jij kunt zien wat er met je donatie gebeurt.

Wat is het Genoeg-bos?

Linda Nouws beheert het Genoeg bomenbos, dat ze kocht in 2020. De nabijgelegen kinderboerderij en dagbestedingslocatie is ook van Nouws. Ze beheert het bos met veel passie en krijgt daarbij hulp van de voedselboskabouters, een organisatie die helpt bij het aanleggen en onderhouden van voedselbossen. Zo was het stuk bos ooit aangeplant voor de mijnenbouw met vooral naaldbomen. Nouws: ‘Het was dus een heel eentonig bos. Om dat te veranderen hebben we nu vooral veel loofbomen aangeplant.’

Tip: door 5 euro te doneren kan er een extra boom geplant worden in het Genoeg-voedselbos.

Linda Nouws in het Genoeg-bos

Voor de toekomst

Een voedselbos is een investering in de toekomst. Na meerdere jaren is er een natuurlijke balans waarbij iedereen kan nemen en geven wat mogelijk is. Nouws: ‘Als je op een goede manier met de ruimte omgaat, kunnen we er allemáál van eten. Dan neem jij wat je nodig hebt en blijft er ook genoeg over voor de rest. De natuur is een kloppend systeem. Als je in een voedselbos de juiste combinaties maakt, kun je overvloedig oogsten. De omstandigheden zijn dan goed genoeg om tot bloei en vruchtzetting te komen. De ene boom geeft een andere plant dan bijvoorbeeld schaduw en omdat die het dan naar zijn zin heeft, kan hij iets geven. Een vrucht, een noot, een blad of wortel, noem maar op.’ 

Nouws vindt het dan ook vreemd dat er zo weinig eetbaar openbaar groen is. Met het voedselbos wil ze dat veranderen. ‘Ik zeg: verander de wereld door zelf te beginnen. Ik ben niet graag afhankelijk van anderen, ook daarom spreekt het idee van een zelfvoorzienend voedselbos mij aan. En ik deel en ruil graag.’ 

Meerdere lagen

Wat is tot nu toe de opbrengst en de stand van zaken in het Genoeg-bos? Nouws: ‘Bij een voedselbos werk je in lagen, om optimaal gebruik te maken van het zonlicht. Je zorgt voor afwisseling van bomen met struiken als framboos en bes. Kruiden en bloemen horen ook in het bos. Die kun je eten in salades of gebruiken als medicijn.’ De hoge voedselbomen die Nouws tot nu toe heeft aangeplant, zijn vooral notenbomen, kastanjebomen en hoogstamfruit. Er zijn ook al wat bramen, frambozen en bessen geoogst uit het bos. Een mooie oogst voor zo’n jong bos!

Tip: wil jij alles leren over voedselbossen? Bekijk de cursus van voedselbosexpert Martijn Ballemans in de Genoeg Academie.

Het Genoeg-bos in Rucphen

Dagbesteding en coaching

Het Genoeg bos is er dus voor toekomstige generaties, voor meer groen, meer natuur en meer biodiversiteit. Verder draagt het bos ook bij aan een hechtere gemeenschap en het ondersteunen van sociale minderheden. Zo is het een dagbestedingslocatie voor mensen met een licht verstandelijke of lichamelijke beperking. Zij kunnen in het bos aan de slag met allerlei nuttige klusjes. Ook zal er in de toekomst steeds meer coaching worden gegeven in het bos. Het Genoeg-bos is verder te bezoeken op afspraak, voor wie daarin geïnteresseerd is.

Bijdragen?

Wil jij bijdragen aan een groenere wereld? Hoewel een voedselbos natuurlijk is, is het ook veel werk. Zeker in het begin. Met jouw donatie van 5 euro kan Linda kleine boompjes aankopen en planten in het voedselbos. Ook zijn regelmatig grote hoeveelheden bomengrond nodig, om de verarmde grond verder kunnen voeden. Met jouw donatie kan het bos steeds verder blijven groeien en werken we samen aan een groenere wereld.

Bij een abonnement op Genoeg magazine of bij een los nummer van Genoeg magazine kun je nu kiezen voor een eenmalige donatie van 5 euro voor het Genoeg-bos. Je kunt het Genoeg bomenbos ook steunen zonder te kiezen voor een abonnement, dus met een losse donatie.

Hoofdfoto: কুমিল্লা জেলা via Unsplash. Foto’s in tekst: Roos van der Sanden.

Een deel van dit interview door Heleen van der Sanden verscheen eerder in Genoeg Magazine, herfst 2023.

Voedselbossen: natuur-inclusieve landbouw voor nu én later

Posted on by Sanne Simons

Voedselbossen zijn sinds een jaar of 10 in opkomst in Nederland. Voedselbosexpert Martijn Ballemans draagt hieraan bij. Met zijn bedrijf Puur Permacultuur wil hij zoveel mogelijk mensen wegwijs maken in de wereld van voedselbossen. Van boeren met veel grond tot mensen met een (kleine) achtertuin. Martijn: ‘Een voedselbos van 10 jaar of ouder doet iets met je. Het is een helende ervaring om in die zoemende, florerende natuur te zijn.’

Natuur-inclusieve landbouw

Martijn Ballemans (links op de foto)

Ongerepte natuur kennen we in Nederland bijna niet: alles wordt beheerd. Traditionele landbouw is vaak één soort gewas op meerdere hectare grond. Andere natuur wordt verjaagd, zoals insecten, vogels en andere gewassen. Zo verarmt het ecosysteem, waaronder de grond, en wordt voeding steeds minder rijk aan voedingsstoffen.

Met een voedselbos creëer je juist een natuurlijk systeem van meerjarige planten, bomen, struiken en kruiden. Hierdoor kun je meerdere vegetatielagen gebruiken om eten te verbouwen. Dus zowel in de grond als boven de grond in meerdere lagen. Dit is een natuur-inclusieve vorm van landbouw: dieren, insecten en andere gewassen zijn welkom. Martijn Ballemans: ‘Zo ontstaat biodiversiteit en kunnen levensvormen floreren. Waaronder ook de mens. Die geniet namelijk van de natuur maar ook van de 100% onbespoten producten uit het voedselbos.’

Wil jij alles leren over voedselbossen? Bekijk de cursus van Martijn Ballemans in de Genoeg Academie.

Leren loslaten

Voor het aanleggen van een voedselbos ga je anders te werk dan we op dit moment gewend zijn. ‘Het is een totaal andere manier van werken en denken,’ vertelt de voedselbosexpert. ‘Maar gelukkig is dat ook makkelijk te veranderen! De juiste motivatie is belangrijk. Wil je iets creëren voor nu én de komende generaties? Dat doe je met een voedselbos. Na 10 jaar begint het pas echt te floreren. Dus er is vooral veel geduld nodig en mensen moeten leren loslaten. Bijvoorbeeld minder maaien en natuurlijke processen hun gang laten gaan.’

Voedselbos Lage Mierde, beheerd door Martijn Ballemans

Een ander voordeel: een voedselbos kun je overal starten. Dit gebeurt volgens Martijn ook steeds vaker: ‘Er zijn al organisaties die kunnen helpen bij het pachten van een stuk grond. Ook zijn er boeren die hiermee aan de slag gaan. Zo zijn er nu al honderden voedselbossen in Nederland, variërend van een halve hectare tot 20 hectare groot. Voedselbossen zullen traditionele landbouw misschien niet volledig vervangen, maar het is wel dé manier om aan een duurzame toekomst te werken.’

‘Voedselbossen zullen traditionele landbouw misschien niet volledig vervangen, maar het is wel dé manier om aan een duurzame toekomst te werken.’

Martijn Ballemans

Voedselbos principes

Een voedselbos is een door mensen ontworpen productief ecosysteem, naar het voorbeeld van een natuurlijk bos. Dus met een hoge diversiteit aan meerjarige soorten, waarvan delen voor de mens als voedsel dienen. Zoals vruchten, zaden, bladeren en stengels. Voedselbossen zijn multifunctionele systemen, waarin de productie van voedsel zich laat combineren met educatie en recreatie. Voor een echt voedselbos heb je minimaal een halve hectare grond nodig. Toch kun je de principes ook toepassen op bijvoorbeeld je tuin. Wat zijn dan die voedselbos principes?

  • Een kruinlaag van hogere bomen
  • Minimaal drie van de andere niches of vegetatielagen van respectievelijk lagere bomen, struiken, kruiden, bodembedekkers, ondergrondse gewassen en klimplanten
  • Een rijk bosbodemleven

‘Met deze principes richt je je tuin in op functionele waarde en niet alleen op sierwaarde,’ vertelt Martijn. ‘Zo krijg je een rijke natuurlijke omgeving, waar je zelf de vruchten van kunt plukken. Als het goed is, is er ook maar weinig onderhoud nodig omdat de planten elkaar voeden en de bodem gezond houden.’

Eenmaldig 5 euro doneren zodat er een boom geplant kan worden in het Genoeg-voedselbos? Dat kan!

Aan de slag met een voedselbos?

Wil jij hier meer over weten of hier zelf mee aan de slag? Bij het aanleggen van een voedselbos komt véél kijken. Martijn: ‘In het begin kun je door de bomen het bos niet meer zien. In mijn online training help ik mensen bij dit proces. De training is voor iedereen geschikt: van jong tot oud, hobbyist tot beleidsmakers. Je leert er alles over voedselbossen, van aanleg, beheer en financiën tot hoe je hier een verdienmodel aan kunt koppelen. Het is een levendige cursus met interessante video’s, documentaires en handige informatie, die je kunt volgen wanneer het jou uitkomt.’

Voedselbos cursus

Foto boven artikel: Roos van der Sanden. Foto’s in de tekst: Martijn Ballemans.

Meer Genoeg

5 x leuke steden die uitstekend bereikbaar zijn met de trein

Posted on by Sanne Simons

Genoeg beenruimte, zoveel bagage meenemen als je kunt dragen, gratis wifi en een restauratiewagon waar ze verse koffie en koude biertjes verkopen: genoeg redenen om tijdens je volgende stedentrip te kiezen voor een reis met de trein. Zoek je nog inspiratie voor een leuke bestemming? Reisjournalist Stéphanie Versteeg van Expeditie Aardbol schreef voor Genoeg over 5 leuke steden die uitstekend bereikbaar zijn met de internationale trein.

1. Antwerpen

Wist je dat je vanuit de Randstad sneller met de trein in Antwerpen bent dan in Zwolle? Vanaf Schiphol is het met de supersnelle Eurostar ongeveer een uurtje reizen, vanuit Rotterdam ben je slechts 32(!) minuten onderweg. Je zou in theorie dus zelfs een dagje op en neer kunnen, al valt er zoveel te zien dat je het makkelijk een weekendje uithoudt. Sightseeing begint in ieder geval al zodra je uit de trein stapt: Antwerpen Centraal is regelmatig verkozen tot mooiste treinstation ter wereld.

2. Keulen

Nog een leuke stad die vanuit Nederland goed bereikbaar is per trein: Keulen! Reistijd vanaf Amsterdam? Ongeveer tweeëneenhalf uur. Met de comfortabele ICE reis je in een rechte lijn naar Keulen, dat bekend staat om de iconische Domkerk, Kölsche biertjes, toonaangevende musea en natuurlijk de jaarlijkse kerstmarkt.

Meer tips voor een duurzame stedentrip? Lees ook het artikel over de Groene Dromers.

3. Parijs

Oehlala Parijs! Wakker worden in je eigen bed en al tegen lunchtijd aanschuiven op een Parijs’ terrasje? Vanuit Amsterdam sta je met de Eurostar in slechts drie uur en achttien minuten op Franse bodem. Probeer die tijd maar eens te verbeteren met de auto. En alsof dat nog niet overtuigend genoeg is: je slaat alle files op de beruchte Périphérique over, bent geen fortuin kwijt voor parkeren en je kunt direct in het centrum uitstappen.

4. Kopenhagen

Vroeger ging de internationale trein naar Kopenhagen mee aan boord op de ferry, maar tegenwoordig wordt het hele traject via land afgelegd. Enerzijds jammer, anderzijds een voordeel: de reist duurt nu minder lang en je krijgt onderweg veel meer te zien van de Deense landschappen. Helaas gaan er vanuit Nederland (nog) geen rechtstreekse treinen naar Kopenhagen, maar daar hoef je je niet door te laten tegenhouden. Met een overstap in Osnabrück en Hamburg kom je er ook. En ach, het is ook wel fijn om tijdens zo’n lange reis even een frisse neus te kunnen halen.

5. Praag

Dat de reis minstens zo leuk is als de bestemming klinkt misschien cliché, maar het is wel zo. Zéker als je met de trein naar Praag reist. Met de reguliere internationale trein ben je zo’n 12 uur onderweg en moet je overstappen in Berlijn, maar leuker is het om de slaaptrein te nemen. Deze vertrekt ’s avonds vanuit Nederland en komt de volgende ochtend aan in Praag. En geen zorgen over ongemakkelijke stoelen, want die worden voor het slapengaan omgebouwd tot comfortabele bedjes. Je kunt aan boord zelfs een ontbijtje krijgen, waarmee je een goede bodem legt voor een dagje slenteren door Praag.

Over de auteur

Stéphanie Versteeg startte in 2013 met het online reismagazine Expeditie Aardbol en reist voor haar werk naar alle windstreken. In haar vrije tijd zoekt ze het geluk iets dichter bij huis en brengt ze de dagen het liefst door in haar volkstuin van 80m2.

Abonneren op Genoeg Magazine

Meer nieuws

Tips voor buitenactiviteiten met kinderen – het hele jaar door

Posted on by Sanne Simons

In Nederland kan het in de zomer iedere dag regenen en in de winter zacht en droog zijn. Maar weer of geen weer: met kinderen wil je eigenlijk iedere dag wel even naar buiten. Samen nieuwe ervaringen opdoen, weg van al die schermen en lekker de natuur in. Buiten zijn is namelijk goed voor ons. In de natuur komen we tot rust en raken we geïnspireerd. Kinderen die regelmatig in de natuur spelen, zitten bovendien lekkerder in hun vel en slapen beter. Op zoek naar inspiratie voor buitenactiviteiten? Wij helpen je op weg!

Fiets mee

Kinderen zijn vaak niet de meest fanatieke wandelaars. Wie wil er dan ook 3 kilometer wandelen, als je meteen naast de ingang van het bos al een enorme tak kunt vinden? Helaas dus voor ouders die van lange wandelingen houden: met kinderen kan dit een hele uitdaging zijn. Een oplossing hiervoor is om een (loop)fietsje voor je kind mee te nemen. Zo kun jij lekker stevig doorwandelen of zelfs hardlopen, terwijl je kind een rondje meefiets. Dat is een stuk makkelijker vol te houden voor die kortere beentjes.

Bij droog weer kun je ook in de buurt van jouw woning een ‘free zone‘ uitzoeken waar jouw kind veilig zelf rondjes kan fietsen. Alleen of samen met vriendje(s) natuurlijk. Als je in een autovrije straat woont, kan dat misschien heel dichtbij huis. En anders is er vaak wel een pleintje, park of grasveld te vinden waar dit kan. Spreek met je kind af tot waar het mag fietsen. Neem voor jezelf een stoel of kleedje en wat lekkers mee, en geniet van het uitzicht! Zo kun je goed op je kind(eren) letten, en zelf ook genieten van het zonnetje en een goed boek, of Genoeg magazine natuurlijk!

Tip: Bij je voordelige Genoeg-abonnement kun je nu een buitenspeelpakket kiezen, check het hier!

Schatten zoeken

De natuur op zich is een wonder: je vindt er wilde dieren en insecten, dode takken en bladeren, paddenstoelen en beukennootjes. Schatten zoeken in de natuur is dan ook erg leuk én eenvoudig. Kunnen jullie samen de grootste paddenstoel vinden? En zie je ook zo’n mooie rode met witte stippen? Je kunt hierbij leuke opdrachtjes verzinnen of gewoon lekker rondlopen en kijken waar het jullie brengt. Neem een tasje mee om schatten zoals kastanjes en beukennootjes in te bewaren. En laat natuurlijk ook nog genoeg achter voor de dieren in het bos.

Plassen stampen

‘Goed’ en ‘slecht’ weer is een aangeleerd concept. Als we kinderen leren dat regen en wind ook leuk kunnen zijn, gaan ze in de herfst en winter ook nog graag met ons naar buiten! Op de meeste weersomstandigheden kun je je bovendien prima kleden. Dus ook in de natte en koude maanden kun je met kinderen prima naar het bos, uitwaaien op het strand of dansen in de wind. Na een flinke regenbui is er bovendien leuk vermaak buiten te vinden: grote plassen om in te stampen!

Bouwen

Van grote en kleinere takken kun je samen een mooie hut bouwen tegen bijvoorbeeld een boom, waar je dan kunt schuilen voor een regenbuitje. Met een touw erbij bind je de takken bovenaan vast en heb je een mooie tipi. Ook met stenen kun je mooie torens bouwen. De stenen moet je eerst samen zoeken, wat weer een leuke activiteit is. Je kunt ze ook versieren met stoepkrijt en er dan mooie torens mee bouwen. Wie bouwt de hoogste toren voordat hij omvalt?

Kabouterwandeling

Ken je de term ‘kabouterwandeling’? Dat zijn wandelingen speciaal voor kinderen – en hun ouders of verzorgers – in natuurgebieden in Nederland. Je hebt ze op ontzettend veel plekken. Langs de vaak korte routes vind je verschillende ‘kabouters’ en soms extra versieringen, zoals kleine deurtjes in bomen. Waar kinderen normaal gesproken misschien niet zo van wandelen houden, zul je merken dat ze op deze route van kabouter naar kabouter rennen. Iets oudere kinderen kun je de namen van de kabouters hardop laten voorlezen. Dus, trek je stevige wandelschoenen of hardloopoutfit maar aan, en op naar het dichtsbijzijnde kabouterpad!

Buitentrainingen

Een hele dag samen buiten zijn: daar knapt iedereen van op. Wist je dat er ook trainingen worden aangeboden voor ouder en kind samen? Deze zijn er al voor kinderen vanaf 4 jaar. Bij deze buiten trainingen ga je samen met een trainer op pad in de natuur. Je leert bijvoorbeeld samen een vuurtje maken, pijl en boog maken van spullen uit de natuur, en dieren spotten bij zonsondergang.

Naar buiten met Wildgroei

Om de band tussen ouder, kind en natuur te versterken maakt Wildgroei pakketten waarmee je samen kunt buitenspelen. Wie heeft er zin in een pannetje lekkere heksensoep? In het heksensoep-pakket zit onder andere een pan, houten lepel en natuurlijke kleurstoffen voor extra mooie heksensoepjes. Met de gevonden natuurschatten erbij zoals takken en bladeren is het heksenfeest helemaal compleet. Bij een abonnement op Genoeg Magazine kun je nu tijdelijk kiezen voor een gratis Wildgroei-pakket cadeau.

Genoeg abonnementen

Meer Genoeg

20 x handige schoonmaakhacks van Genoeg-lezers

Posted on by Sanne Simons

Schoonmaken is meestal niet ons favoriete huishoudelijke klusje. Maar met deze tips heb je het klusje weer net iets sneller, leuker of beter geklaard. Van geurtjes in de wc tot poetsen met regenwater: wij delen 20x de favoriete schoonmaakhacks van Genoeg-lezers.

Geen zin? Hier wat motivatie

  • We koppen af met deze leuke tip: Zie schoonmaken als sporten. Dan is het een minder vervelende klus en bovendien bespaar je jezelf een sportabonnement.
  • Schoonmaken is ook niet mijn favoriete bezigheid. Tip: gewoon beginnen. Spreek met jezelf een tijd af dat je je focust op het schoonmaken. Een half uur bezig zijn is een goed begin. Meestal ben je dan wel zo op dreef dat het al vlot tien minuten uitloopt. Waarna je dan heel tevreden bent!
  • Gewoon niet te vaak schoonmaken. Als je schoonmaakt, doe het dan goed en met aandacht. Maar hoe vies wordt het nu echt?
  • Mijn schoonmaaktip is om alles wat je ziet dat minder duurt dan 3 minuten om schoon te maken, meteen te doen. Dus zie je een vieze plint? Maak het schoon. Zie je een stoffig kastje? Maak het schoon. Zo blijf je goed bij met alles.

Tegen geurtjes en viezigheid

  • Geurtjes in je wc? Brand een lucifer en alle geurtjes verdwijnen.
  • Iets aangekoekt in je pan? Neem een netje van je uien/knoflook en schrob daarmee de pan schoon.
  • Ik laat de putjes van de gootsteen (die je eruit kunt halen) soms meedraaien in de vaatwasser. Komen ze weer lekker fris tevoorschijn!
  • Voor het verwijderen van vervelende lijmresten van bijvoorbeeld etiketten op jampotten, of net gekochte artikelen waar de prijsstickers een laagje plaksel achterlaten: gebruik etherische (citroen)olie! Even een druppeltje op de desbetreffende plek aanbrengen, een beetje inwrijven en hup, de lijmresten zijn verdwenen! Super effectief!
  • Heb je nog altijd oranjevlekken in de opbergbakjes van je spaghetti bolognese van drie weken geleden? Meng dan heet water, afwaszeep en een stukje keukenrol in het bakje voor je de deksel erop doet. Dan goed schudden en even te laten staan. Het keukenpapier zou (als het goed is) de vieze vlekken opzuigen en zorgt ervoor dat je bakjes er gloednieuw uitzien.

Alternatieve middeltjes

  • Wat ik zelf geweldig blijf vinden is de combinatie baking soda (dus natriumbicarbonaat) met natuurazijn, in water. Door dat te mengen ontstaat er een reactie waardoor het gaat bruisen. Dat helpt goed om vastzittend vuil los te maken in bijvoorbeeld de buis van de wc-pot, voegen in de badkamer, bloemenvazen (kalkaanslag!), en noem maar op.
  • De vloertegels poetsen met koud regenwater in plaats van kraanwater. Bijkomend voordeel: je krijgt geen strepen. Extra tip van de redactie: voor het schoonmaken van de vloer geen zeep gebruiken, alleen (lauw) water. Zeep laat namelijk een residu achter, wat alleen maar extra viezigheid aantrekt.
  • Koop groene zeep in een emmertje en verdun deze zelf, dat scheelt een hoop plastic flessen.
  • De douche (tegels en douchekop/-slang/-kraan) steeds na het douchen afdrogen. Dan heb je veel minder kalkaanslag. Scheelt weer schoonmaken.

Tips voor (af)wassen

  • Overgebleven water in de droger: gebruik het om de planten water te geven. Of beter nog: de droger het huis uit en je was drogen in de buitenlucht. Nog een tip van deze lezer: helemaal geen wasverzachter gebruiken, daarvan slijt je wasgoed sneller. En je kleding wat minder vaak wassen en lekker buiten lekker laten luchten. Beter voor je kleding en ook lekker fris.
  • Gebruik azijn (natuurazijn): om te ontkalken, als wasverzachter… ander schoonmaakmiddel is niet meer nodig. Het is milieubewust en heel goedkoop.
  • Voor een extra schone was, zonder vieze geurtjes of vuile vlekken: voeg 1 kop sodakristallen toe aan je wastrommel en sta versteld! Bijkomend voordeel: een schone wasmachine.
  • Mijn schoonmaaktip is ossengalzeep. Je koopt deze bij de plaatselijke drogist en bijna alle vlekken gaan moeiteloos uit kleding. Best handig met 2 kleine kinderen.
  • Gebruik je schoonmaakmiddel nog zuiniger door een klein gaatje in de dop te prikken. Vervolgens schenk je het vanuit de dop.
  • Omdat het lang duurt voordat er warm water uit de keukenkraan komt, kook ik een halve tot hele liter water voor de afwas en vul dat aan met koud water, werkt als een zonnetje! En wegens gebruik van ecologisch afbreekbaar afwasmiddel, kan het afwaswater daarna bij mijn potplanten buiten. Besparing van gas én van water.
  • Mijn schoonmaaktip: pluk heldere oftewel klimop, doe dit in een waszakje en doe het bij je was. Voeg een paar druppels etherische olie toe en je was wordt super schoon. Ook kan je klimop gebruiken voor de afwas. Aanvulling door de redactie: Klimopbladeren bevatten saponinen. Dit stofje zorgt ervoor – net als zeep – dat vetten worden opgelost en het heeft een emulgerende werking. Door deze werking kun je klimop inzetten als afwasmiddel of als wasmiddel. Pas wel op met witte keding.

Winactie: gratis schoonmaakmiddel

Heb jij nog een schoonmaakhack die je wilt delen met andere lezers? Je kunt hiermee een jaar lang gratis Allesreiniger Concentraat winnen van Ecover. Deze winactie loopt tot 31 oktober 2023. Kijk op onze site hoe je hieraan kunt meedoen.

Foto’s bij artikel: Afbeelding bovenaan – Teona Swift, afbeelding in de tekst – Karolina Grabowska, via pexels.com.