Tag: over de datum

Over de datum: Pasta

Posted on by Martin van der Gaag

Voorraadjes droge pasta, noedels en mie blijven eindeloos lang goed. Durf je ze toch niet in de pan te gooien? Gebruik de lettervermicelli dan om een gedicht op papier te plakken.

Pasta is een verzamelnaam voor deegwaren die meestal gedroogd gebruikt worden in de keuken. Spaghetti, macaroni en andere Italiaanse vormpjes liggen voor de hand, maar lasagne, noedels, mie en vermicelli zijn ook pasta. Alle pasta bestaat uit deeg van meel en water, soms op smaak gebracht met zout en ei en ‘verbeterd’ met een hulpstof – bijvoorbeeld een kleurtje. Oorspronkelijk werd voor pasta durumtarwe gebruikt, dat een zonnig klimaat nodig heeft om te groeien. Daarom komt pasta oorspronkelijk uit warmere landen. In de loop der tijd is steeds meer pasta ontwikkeld van andere graansoorten zoals maïs, rijst en spelt. Die hebben meestal dezelfde bewaareigenschap als pasta van tarwe: zeer, zeer lang.

Blik en vers

Pasta is in blik (met saus), vers uit het koelvak en gedroogd te koop; in die laatste categorie vallen ook instantnoedels en bamisoepjes. Pasta in blik is zeer lang na de houdbaarheidsdatum nog eetbaar mits het blik dicht en heel blijft (zie Genoeg 91). Op verse, verpakte pasta uit de koeling staat een ‘Te Gebruiken Tot’-datum (TGT). Daarna is het niet gezond die nog te eten, tenzij je de pasta meteen na aankoop hebt ingevroren. Op gedroogde pasta staat een Tenminste-Houdbaar-Tot-datum (THT). Deze producten blijven heel lang goed en zijn in de meeste gevallen nog (tientallen) jaren na het verlopen van de THT te eten.

Droge pasta

Zeer oude pasta wordt niet schadelijk voor de gezondheid, mits hij maar kurkdroog blijft. De kleur en een eventuele vulling (zoals bij tortelloni of ravioli) maken daarbij niet uit. Paddestoelen, kaas, vlees of visvulling: droog is droog, en bacteriën en schimmels kunnen dan niet groeien. Wordt gedroogde pasta toch vochtig, dan kunnen er melkzuurbacteriën op groeien en wordt hij zuur. Dat is niet lekker, maar ook niet schadelijk. Raakt pasta beschimmeld, gooi hem dan weg.

Sommige gedroogde pasta bevat ook een beetje vet, zoals volkorenpasta (vet uit kiem), pasta met ei (vet uit dooier), gevulde pasta of instantsoepjes. Dat vet kan wat ranzig worden omdat het reageert met zuurstof uit de lucht óf uit elkaar valt onder invloed van zonlicht. Bewaar pasta dus niet alleen droog en afgesloten, maar ook donker. Stop geopende verpakkingen bijvoorbeeld in een blik. Ranzige droge pasta is niet ongezond of schadelijk, maar je ruikt en proeft het pas als het in de pan gaat. Dat kan een vervelende verrassing zijn.

Alternatief

Wil je oude droge pasta toch niet meer opeten? Spaghetti is prachtig constructiemateriaal voor speelgoedbruggen. Andere pastavormpjes zijn heel mooi materiaal om mee te ‘schilderen’ of een foto mee in te lijsten. Geïnspireerd geraakt? Schrijf eens een gedicht met lettervermicelli.

Deze aflevering van Over de datum was een verzoek van lezers Karel en Joke de Boer.
Ook een vraag voor onze voedingskundigen? Mail naar overdedatum@genoeg.nl

Deze column van Martin van der Gaag verscheen eerder in Genoeg nummer 96.

Afbeelding boven artikel: Pexels

Meer nieuws

Over de datum: cacao en chocola

Posted on by Genoeg redactie

Heeft je chocoladeletter uitslag? Waarschijnlijk is hij niet ziek. Oude chocola ziet er soms minder lekker uit, maar bederft niet gevaarlijk.

Cacaomassa

Cacao en chocola worden gemaakt uit cacaomassa: gefermenteerde, gedroogde, geroosterde en gemalen cacaobonen. Cacaopoeder is cacaomassa waaruit cacaovet verwijderd is. Chocola bestaat uit cacaovet, plus suiker en soms melkpoeder – bij puur en melk inclusief cacaopoeder, bij witte zonder − verwerkt tot repen, letters, chocolaatjes, bonbons en hagelslag. Een product heet ‘cacaofantasie’ of iets met ‘choco’ in de naam als er ook andere vetten en hulpstoffen worden toegevoegd. Veel producten hebben cacao alleen als smaakmaker, zoals snoepjes, toetjes, chocopasta en instant chocopoeder.

THT-datum

Op bijna alle cacao- en chocoladeproducten staat een Tenminste Houdbaar Tot-datum (THT) − een globale houdbaarheidsindicatie die je kunt negeren. Oude chocola of cacaopoeder kun je veilig proeven. Pakken chocolademelk en chocoladetoetjes uit de koeling bevatten echter veel water. Na openen kunnen zich hier schimmels en bacteriën in ontwikkelen, die gifstoffen achterlaten. Dat is ongezond. Geopend kun je deze producten vaak wel een week in de koelkast bewaren, maar gooi ze weg als je schimmel ziet.

Chocolade en cacaopoeder bevatten weinig water en zijn onaantrekkelijk voor schimmels en bacteriën, zeker als er ook veel suiker of conserveermiddel is toegevoegd. Pure, kurkdroge cacaopoeder bevat bovendien natuurlijke antioxidanten, waardoor het moeilijk met lucht reageert. Officieel kan cacaopoeder maximaal een jaar worden bewaard, maar ervaring leert dat veel ouder poeder ook bruikbaar blijft. Mengsels van cacaopoeder met iets anders bederven sneller. Motjes lusten het, het kan klonteren, en vetdeeltjes kunnen door lucht, warmte en zonlicht ranzig worden (zie Genoeg 102). Dat is allemaal minder lekker, maar niet ongezond.

Oude chocola

Pure chocola gaat het minst snel achteruit, witte het snelst, melk er tussenin: hoe meer cacao en hoe minder vet, hoe houdbaarder. Ranzigheid is er zelden. Oud wordende chocola krijgt eerder een brokkelige structuur of een minder lekkere geur en smaak. Bovenal gaat die er minder lekker uitzien. Chocoladebederf vindt namelijk vooral plaats doordat vet- of suikerbestanddelen van chocola een kristallaag vormen aan de buitenkant, die er uitziet als een grijzige waas, suikerrijp of vetrijp genoemd. Die wordt soms onterecht aangezien voor schimmel, maar schimmel ontstaat echt alleen bij flinke nattigheid, zoals een natte verpakking. Rijp is onschuldig en verdwijnt weer als je chocola smelt, roert en weer laat stollen. Bij bonbons is dat geen optie, dus voorkomen is beter.

Rijp ontstaat door temperatuurschommelingen, te hoge temperatuur (>30°C) en vocht. Chocola kun je daarom het best donker, op stabiele kamertemperatuur (ca. 18°C) en droog (<50% luchtvochtigheid) bewaren. Afsluiten in een trommel helpt: chocola kan makkelijk geuren aannemen van bijvoorbeeld vis, kruiden en knoflook. Bovendien lusten muizen het ook. In de vriezer bewaren heeft geen zin. Op koud bewaarde chocola (<10°C) condenseert bovendien water bij kamertemperatuur, wat tot rijp leidt.
Oude chocola en cacao kunnen meestal prima door koekjes- of cakedeeg. Laat chocola niet slingeren: het is giftig voor honden en katten.

Dit artikel van Martin van der Gaagverscheen eerder in Genoeg Magazine #103. Vragen en suggesties zijn welkom via overdedatum@genoeg.nl.

Meer Over de Datum

Afbeelding bij bericht: Vie Studio via pexels.