Lange tijd leken de plannen voor de Europese natuurherstelwet niet door te gaan, omdat er geen meerderheid van de stemmen behaald kon worden in Europa. Een nieuwe stemming door de ministers van milieu uit de 27 lidstaten heeft nu toch het tegendeel bewezen. Oostenrijk was intern verdeeld over de wet, maar maakte gisteren bekend toch het plan te zullen steunen.De natuurherstelwet wordt dus tóch aangenomen.
Wat is de natuurherstelwet?
De natuurherstelwet is onderdeel van de Europese Green deal. De Europese Green deal is bedacht om de gevolgen van klimaatverandering en natuurverlies tegen te gaan. Een groot deel van de natuurgebieden van de landen in de Europese Unie is in slechte staat, door klimaatverandering maar ook door het gebrek aan biodiversiteit. De Natuurherstelwet is bedacht om het ecosysteem te verbeteren en verder verlies van planten en dieren tegen te gaan. De wet is verder belangrijk om de bedreigingen voor voedselzekerheid te verminderen. Vooral de agrarische sector is tegenstander van de plannen: zij ervaren de strengere milieuregels als een bedreiging voor hun bedrijven.
De aanloop
De plannen voor de wet begonnen op 22 juni 2022, toen de Europese commissie een voorstel deed. Eén jaar later, op 12 juli 2023, vond er een stemming plaats bij het Europees parlement over de Natuurherstelwet. Het voorstel werd toen aangenomen met een kleine meerderheid van 336 stemmen voor en 300 stemmen tegen. De Europese Raad moest alleen nog formele goedkeuring geven om het wetgevingsproces af te ronden.
Stemming veranderd
De wet leek voor een langere tijd niet door te gaan. In maart werd bekend gemaakt dat Nederland tegen de wet zou stemmen. Nederland zou niet aan de stikstof- en waterkwaliteitsdoelen kunnen voldoen en zou daarom niet willen dat er nog meer onhaalbare doelen bijkomen. In de rest van Europa veranderde de stemming daarmee ook. Doordat Nederland op de valreep toch koos om tegen de wet te stemmen, konden andere landen ook makkelijker van standpunt veranderen. Daardoor stonden de landen: Hongarije, Polen, Italië en Zweden net als Nederland niet meer achter de wet. De landen die wel voor de wet waren, konden geen meerderheid van 65 procent behalen.
Een meerderheid
Een nieuwe stemming heeft ervoor gezorgd dat de natuurherstelwet toch aangenomen wordt. Op 17 juni stemden de ministers van milieu van de 27 lidstaten over de wet. Oostenrijk dat intern verdeeld was over de wet, heeft gisteren toch steun betuigd. Door de steun van Oostenrijk hebben de voorstanders daarom nu een meerderheid behaald.
Wat gaat er nu veranderen?
De natuurherstelwet wordt gezien als een van de ambitieuze klimaatplannen van de Europese Unie. Maar welke veranderingen gaat de wet nu teweegbrengen? Elk land moet een eigen herstelplan maken. Tegen 2030 moeten de lidstaten ervoor zorgen dat minstens 20 procent van de land- en zeegebieden in de EU hersteld zijn. In 2050 moet dat aantal 90 procent zijn.
Er moet worden ingezet om landbouwecosystemen te verbeteren en de biodiversiteit bij de landbouw te laten toenemen. De steden moeten groener worden met parken, tuinen en bomen. Deze zijn namelijk goed voor planten, vogels en insecten. Europese rivieren moeten vrij stromend worden voor de rondgang van water, sediment en vis. Bij bossen moet er gekeken worden naar de hoeveelheid dood hout, omdat dat bijdraagt aan de bodemvorming. Verder moet er gekeken worden naar het aantal vogelsoorten.
Follow This werd begin 2015 opgericht door Mark van Baal. Het bedrijf wil Shell ertoe bewegen zich aan het Klimaatakkoord van Parijs te committeren. Dat doet Follow This door mensen via de website één Shell-aandeel te laten kopen. Op die manier heeft ze inmiddels al bijna 5000 ‘groene aandeelhouders’ samengebracht. In dit interview uit Genoeg Magazine spreken we uitgebreid met Mark van Baal over zijn bedrijf én ambities!
Door: Anne Pek
Hij is niet bang is om uitgelachen te worden. Waarschijnlijk is dat zijn grootste kracht, zegt Mark van Baal halverwege het gesprek. Of nee, nuanceert hij meteen: ‘Misschien is het eerder zo dat ik een plaat voor mijn kop heb. Ik werd bijvoorbeeld ooit ontzettend agressief geïnterviewd door een bekende journalist, maar dat realiseerde ik me pas toen ik het interview terughoorde. Ook kreeg ik in het begin van Follow This vaak te horen: “Je wilt Shell veranderen? Een nobel streven.” Pas later begreep ik dat ze eigenlijk zeiden: Jongen, dat gaat je nooit lukken.’
Klimaatdoelen
Gelukkig hielp die plaat voor zijn hoofd hem dus onverstoorbaar door te gaan. En zie: het lukte hem wél. Shell begint te veranderen. In 2018 formuleerde de multinational als eerste en tot nu toe enige oliemaatschappij concrete klimaatdoelen. ‘En dat was heus niet doordat de bedrijfstop zo gevoelig was voor onze morele argumenten – “de wereld gaat kapot als we fossiele energie blijven gebruiken”. Het was doordat we een aantal grootaandeelhouders zover kregen dat ze onze resolutie steunden. Dát kon Shell niet negeren.’
Het motto van Van Baal – ‘Change the system by entering it’ – lijkt daarmee bewaarheid te worden: om gehoor te vinden bij Shell moet je niet boos op de voordeur bonzen, maar via het aandeelhouderspoortje naar binnen glippen. ‘Shell is zo machtig dat het echt niet luistert naar verontruste burgers en ook niet naar overheden. De enigen naar wie dit bedrijf luistert, zijn de beleggers.’
Verschil maken
Sinds 2015 draait het leven van Mark van Baal volledig om het Shell-aandeelhouderschap. Terwijl hij helemaal geen financial is. Hij is werktuigbouwkundig ingenieur, hij werd opgeleid in Delft. Waar hij trouwens de collegebanken deelde met een aantal latere Shell-medewerkers – in zijn ervaring ‘slimme, fatsoenlijke mensen die heus het beste met de wereld voorhebben’. Daarom kiest hij in de actiemails die nieuwe Follow This-aandeelhouders automatisch aan Shell kunnen sturen, ook bewust voor een positieve toon: ‘We geloven dat Shell de wereld kan veranderen, onze steun heb je.’ En nee, dat is geen tactisch slijmen, Van Baal gelooft er echt in. ‘Ze hebben de brains, ze hebben de billions. Als ze die inzetten voor hernieuwbare energie, kunnen ze echt het verschil maken.’
Carrièreswitch
Zelf ging Van Baal na zijn afstuderen niet bij Shell werken. Hij werd salesmanager en reisde de wereld rond om koelsystemen te verkopen. Leuk werk, mooi inkomen. Maar hij merkte dat hij dit werk toch niet tot zijn pensioen wilde doen. Daarom volgde hij in de avonduren een opleiding tot journalist. In 2006, hij was inmiddels 36, zegde hij zijn baan op en begon hij te schrijven voor diverse technische bladen. Heel fijn werk: ‘Je denkt “daar zou ik wel wat meer van willen weten”, en dan kun je daar betaald onderzoek naar doen.’ Een vaste baan zat er echter niet in, want zo’n beginneling in dienst nemen vonden veel bladen te riskant. Zijn inkomen daalde dus behoorlijk. Maar in de jaren ervoor had hij veel geld opzijgezet, waardoor het mogelijk was. Als freelancejournalist wist hij uiteindelijk trouwens best nog een behoorlijk inkomen bijeen te schrijven. En doordat de spaarzaamheid bleef, kon hij zich in 2015 die tweede carrièreswitch veroorloven. ‘Het was me duidelijk dat Follow This alleen kans van slagen had als ik me er volledig op kon focussen. Ik moest dus minstens een jaar zonder inkomen kunnen. Maar dat was mogelijk. Overigens ook doordat mijn vrouw toen nog een vaste baan had.’
Foto: Anke Teunissen
Een missie
In 2006 zag van Baal de documentaire An Inconvenient Truth, hierdoor begon zijn missie. ‘Voor mij was dat een enorme eye-opener. Ik was al twaalf jaar ingenieur, ik had geleerd machines te maken die CO2 de lucht in pompen, maar ik had nooit nagedacht over de gevolgen daarvan! Dat verweet ik mezelf, en ik verweet het Delft, want ik had echt al eerder kunnen weten dat het klimaat verandert door al die uitstoot. Maar vanaf het moment dát ik het wist, wist ik ook: hier moet ik iets aan doen.’
De energietransitie was daarmee het belangrijkste thema in zijn journalistieke werk. Talloze keren riep hij de vaderlandse olie-industrie erinop om meer in duurzame energie te investeren. En al was dat voor hem echt een morele kwestie, hij droeg er zorg voor dat hij ook met gedegen financiële argumenten kwam. ‘Want ik had al snel door dat ze het klimaat in de oliebranche nog steeds zagen – en zien – als een soort van corvee. Iets waar je heus wel wat voor wilt doen, maar alleen zolang het de winst niet in gevaar brengt.’
Dus schreef Van Baal dingen als: Shell, je moet een energiemaatschappij worden, want de makkelijk winbare olie- en gasreserves raken op! Als je jezelf puur als oliemaatschappij blijft definiëren ben je ten dode opgeschreven! En daar zullen je grootaandeelhouders ook niet blij mee zijn! Maar zelfs daarmee vond hij geen gehoor. En ondertussen werden de klimaatvooruitzichten steeds grimmiger. Zodat Van Baal eind 2014 besloot het stuur opnieuw om te gooien en zelf zo’n grootaandeelhouder te worden.
Follow This
Follow This heeft naam gemaakt. Follow This-supporters hebben voor vijf miljoen euro Shell-aandelen gekocht. Dit aandelenpakket geeft de vereniging het recht om op de jaarlijkse aandeelhoudersvergaderingen resoluties in te dienen. Ook lobbyt Van Baal intensief onder andere grootaandeelhouders – zoals de Nederlandse pensioenfondsen, goed voor een kwart van de Shell-aandelen – om ze over te halen deze Follow This-resoluties te ondersteunen en zelf ook met Shell in gesprek te gaan over klimaatdoelen. Van Baals aandeelhoudersactivisme begint inmiddels effect te sorteren; Shell beweegt voorzichtig in groene richting. Sinds 2019 focust Follow This zich daarom op BP, Chevron en Equinor.
Eigen visie
Een groepje sponsors zorgt ervoor dat Van Baal zijn werk zonder geldzorgen kan voortzetten. Toch heeft hij het bord voor zijn kop soms nog hard nodig. ‘Want als je eenmaal in het systeem zit, moet je er wel voor zorgen dat je geen polderaar wordt. Je moet je eigen missie en visie wel steeds duidelijk voor ogen houden.’ Gelukkig vindt hij ook geregeld gelegenheid om te spreken voor een publiek dat ‘dezelfde mindset’ heeft: ‘Mensen die ook geloven dat je de wereld kunt veranderen, en zich daarbij niet afvragen of dat misschien tegen hun belangen in gaat. Zulke bijeenkomsten geven weer energie.’
Wat gaat Van Baal doen als hij zijn doel heeft bereikt en Big Oil de overstap naar hernieuwbare energie heeft gemaakt? O, zegt hij, hij kan altijd terug naar de journalistiek. ‘Hoewel…’ vervolgt hij, en zijn toon wordt haast dromerig; ‘Ik denk wel eens: straks hebben we ons helemaal vergist en is niet de klimaatverandering, maar de bijensterfte het grootste probleem van dit moment.’ Kortom, Mark van Baal is nog lang niet klaar met actievoeren.
Dit artikel van Anne Pek verscheen eerder in Genoeg Magazine. Deze versie is iets ingekort voor online gebruik.Foto’s: Anke Teunissen.
Misschien bestaat jouw tuin al grotendeels uit groen, of kijk je juist nog uit op een kale tegeltuin. In beide gevallen zijn er veel manieren waarop je je tuin (verder) kunt verduurzamen. Om zo de natuur te ondersteunen en zelf ook meer uit je tuin te halen. Zeker als je niet op vakantie gaat of al terug bent, is dit hét moment om aan de slag te gaan met deze tips voor zowel beginners als gevorderden.
Tip 1: meer groen, minder tegels
De belangrijkste en vaak ook de eerste stap voor het verduurzamen van je tuin is te kiezen voor meer groen. En meer groen betekent vaak minder tegels. Zo gaan gemeenten tijdens het NK Tegelwippen met elkaar de strijd aan om zoveel mogelijk tegels te ‘wippen’ en te vervangen door groen. Dit maakt onze leefomgeving klimaatbestendiger, fijner voor insecten en dieren, en meteen een stuk mooier.
Je kunt zelf meedoen en tegels in je tuin vervangen door groen, of tegels van je gemeente hiervoor opgeven. De tegels kun je tweedehands of gratis aanbieden, of in je tuin opstapelen als een insectenmuurtje. Sommige gemeenten halen tegels gratis op tijdens de duur van het evenement. Maar zelfs als je geen tegels wilt of kunt verwijderen, kun je zorgen voor meer groen. Denk aan planten in potten of bakken op je terras, geveltuin of balkon.
Tip 2: begin een moestuin(tje)
Zelf een moestuin beginnen? Het is misschien wel makkelijker dan je denkt. Natuurlijk kun je aan de slag met zelfgemaakte moesbakken en een uitgebreide oogst. Maar je kunt ook simpel beginnen en gewoon een paar groente- en fruitplanten plaatsen in lege stukken aarde. Of vervang een dode plant door bijvoorbeeld een frambozenstruik, courgetteplant, tijmplant of een bessenstruik. Het zorgt voor extra groen in je tuin en je plukt er al snel letterlijk de vruchten van.
Heb je geen lege plekken over maar wel een (klein) terras? Moestuinplanten doen het vaak ook goed in wat grotere potten. Framboos kan bijvoorbeeld ook gaan ‘woekeren’ in een wat grotere pot, zodat je nog meer frambozen kunt oogsten. Ook bessenstruiken zoals aalbes en blauwe bes doen het goed in potten. Kijk wel of de plant op de juiste plek staat. Meestal is beschut en zonnig nodig voor moestuinplanten. Heb je minder te besteden? Aardewerk potten zijn vaak het best betaalbaar. Bij kringloopcentra zijn vaak ook (aardewerk) plantenpotten te vinden.
Tip 3: open de tuindeuren
Is jouw tuin bereikbaar voor bijvoorbeeld egels en kikkers? Vaak zijn tuinen hermetisch afgesloten met hekken, schuttingen of muren. Hierdoor kunnen vliegende en kruipende insecten wel naar binnen maar iets grotere dieren niet. Open voor hen de deuren door je schutting te vervangen door struiken. Of maak een klein gat onderin je schutting of hek, de zogenaamde egelsnelweg. Zo kunnen deze dieren ook genieten van jouw tuin, of deze gebruiken op hun doortocht naar je buren met een vijver.
Tip 4: maak er een rommeltje van
Ja je leest het goed: een rommelige tuin is goed voor de natuur. Denk aan het laten liggen van bladeren in de herfst. Kleine dieren vinden hier een schuilplek voor de winter. Als je veel bladeren hebt of je vindt het te rommelig, kun je de dode bladeren bijeen harken en in een hoekje van de tuin leggen. Zo vormen ze weer voeding voor de aarde en dus voor je tuin.
Maar ook minder vaak maaien – en dus een natuurlijker gazon – is goed voor de natuur. Bloemen en hoger gras trekken namelijk insecten en vogels aan. Daarnaast heeft langer gras minder water nodig en droogt de aarde zo minder snel uit. En laten we eerlijk zijn: minder maaien scheelt ook een hoop tijd. Dus houd je deze zomer eens in en maai pas op zijn vroegst weer in september. Je zult zien dat er snel meer natuur in je tuin tot leven komt.
Tip 5: (her)gebruik afval
Je kunt afval vaak goed hergebruiken in je tuin. Zo zijn insecten en kleine dieren heel blij met wat los opgestapelde tegels, takken of tuinafval. Een kapotte plantenpot kun je in de bosjes neerleggen, binnen no time is deze overgroeid en het is een mooi holletje voor dieren. En ga je een stukje tuin aanpakken of veranderen? Vaak hoef je oude planten niet weg te doen. Je kunt planten bijvoorbeeld ergens anders plaatsen, of (gratis) aanbieden. Een dode boom kan als brandhout worden gebruikt of aangeboden, of van de takken maak je een insectenhotel.
Tip 6: meer regenwater, minder sproeien
Maak je al nuttig gebruik van het regenwater in jouw tuin? Bij grote regenval kan de tuin of het riool het regenwater niet altijd verwerken. Door hier zelf een opvangsysteem voor te maken, kun je het water opslaan en weer gebruiken op drogere dagen. Zo kun je de regenpijp afkoppelen en een regenton gebruiken. Of als je veel ruimte hebt een regenwatervijver – ook wel een wadi – aanleggen.
Deze zomer is er al veel regen gevallen maar dat is niet ieder jaar het geval. Langere periodes van droogte en hitte komen vaker voor. Toch is het niet nodig om iedere dag of zeer regelmatig te sproeien als het droog is. Veel planten kunnen wel tegen wat droogte. Je tuin ziet er misschien tijdelijk iets minder verzorgd uit maar zal ook weer herstellen van de droogte. Op deze manier bespaar je water én tijd. Eventueel opgevangen regenwater kun je in zo’n periode natuurlijk ook gebruiken voor planten die minder goed tegen droogte kunnen.
Tip 7: zorg voor schaduw
Het creëren van schaduw is een simpele maatregel met veel voordelen. met genoeg schaduw in je tuin zal de bodem minder snel uitdrogen. Planten en grassen blijven zo langer gezond. Bij regen wordt het water bovendien beter opgenomen in de aarde. Je tuin wordt er duurzamer van én je hebt zelf minder last van de hitte op warme dagen.
Schaduw kun je natuurlijk creëren door het planten van bomen en struiken. Minder snoeien en maaien helpt ook. En wat dacht je van een laagje compost, of het laten groeien van een bodembedekker?
Tip 8: help schimmels en paddenstoelen
Wist je dat paddenstoelen en schimmels in je tuin een heel goed teken is? Het zijn echte opruimers: ze zorgen voor de afbraak van organische materialen, zoals bladeren, hout en dode organismen. Dit materiaal zetten ze weer om in voedsel voor de bodem en de wortels van bomen. Je kunt paddenstoelen en schimmels niet planten maar je kunt ze wél uitnodigen in je tuin. Dat doe je zo:
Laat oude en dode bomen gewoon staan. Eventueel kun je de boom afzagen, maar laat de stronk en wortels intact. Je kunt ook de boomstronk laten liggen.
Laat dode bladeren liggen, veeg ze eventueel op één hoop in een hoek van de tuin. Je kunt er ook wat snoeihout bij leggen.
Plant één of meerdere bomen die samenleven met zwammen, zoals een eik, beuk of berk.
Maak een pad of terras van houtsnippers in plaats van tegels. Dit is organisch materiaal en dus trekt het eerder paddenstoelen en schimmels aan.
Het is misschien wel de meest verhitte discussie van het moment: de klimaatdiscussie. De een waarschuwt voor miljarden euro’s die nodeloos over de balk worden gesmeten, de ander voorziet een naderende apocalyps. Afgelopen zondagavond 21 april onderzocht het televisieprogramma Medialogica hoe feiten het verliezen van emotie.Continue reading “Klimaatverwarring – feit en fictie in de klimaatdiscussie”
Dinsdag 2 april wordt in de Rode Hoed de aftrap gegeven voor de Grote Krimp, een discussie over de groei van de wereldbevolking. Hoe is de wereldbevolking zo snel gegroeid? Wat is de impact van de mensheid op de aarde? Hoe leven we in goede harmonie samen?Continue reading “Krimpen maar”
